Πέμπτη 17 Οκτωβρίου 2024
Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου η πρώτη εκδήλωση της Σχολής Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού «Αθανάσιος Παλιούρας» της Γυμναστικής Εταιρείας Αγρινίου, με ομιλητές τον Νίκο Κορδόση, δικηγόρο, συλλέκτη, ιδρυτή του Κέντρου Λόγου & Τέχνης «Διέξοδος» και της Δέσποινας Κανελλή, Διευθύντριας του «Μουσείου Άλατος» Μεσολογγίου, με θέμα: «Από την «Διέξοδο» στο «Μουσείο Άλατος».
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης έγιναν εκτεταμένες αναφορές στo χρονικό της δημιουργίας και της εξελικτικής πορείας των δύο αυτών μουσείων, που κοσμούν την Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου.
Τον συντονισμό και τη παρουσίαση της εκδήλωσης έκανε η εικαστικός κα Ευγενία Καπράλου, ενώ παρευρέθηκαν από την οικογένεια της Γ.Ε.Α. ο Πρόεδρός της, Ανδρέας Μπρέσιακας, ο Αντιδήμαρχος Αγρινίου και Έφορος Δημοσίων Σχέσεων, Ανδρέας Σκαρτσάρης, ο Υπεύθυνος Πολιτιστικών Τμημάτων, Χρήστος Θετάκης, η Υπεύθυνη Αθλητικών Τμημάτων, Αγγελική Κουτσούκη, ο Γενικός Γραμματέας, Γεώργιος Ροΐδηςο Έφορος του Παπαστρατείου Μεγάρου, Αθανάσιος Πετρόπουλος, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου, Παναγιώτης Τσιχριτζής, καθώς και πολλοί φιλότεχνοι.
Η κα Ευγενία Καπράλου ανέφερε ότι, η Σχολή Τοπικής Ιστορίας και Πολιτισμού «Αθανάσιος Παλιούρας», που λειτουργεί το Τμήμα Πνευματικών και Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων της Γυμναστικής Εταιρείας Αγρινίου, διοργανώνει και για την περίοδο 2024 - 2025 μια σειρά παρουσιάσεων - ομιλιών από Καθηγητές Πανεπιστημίου, Καλλιτέχνες και μελετητές της Τοπικής Ιστορίας, οι οποίες θα διεξαχθούν στο Παπαστράτειο Μέγαρο, με το πρόγραμμα να ανακοινώνεται σύντομα. Η επόμενη εκδήλωση θα γίνει το Νοέμβριο και θα αφορά τις Κατασκευή και ιστορικά στοιχεία για τις ξερολιθιές του Αγρινίου.
Στο τέλος της ενδιαφέρουσας εκδήλωσης για τα δυο σημαντικά Μουσεία που λειτουργούν στο Μεσολόγγι, ο ο Πρόεδρος της ΓΕΑ Ανδρέας Μπρέσιακας, ευχαρίστησε τον συνάδελφό του δικηγόρο, Νίκο Κορδόση και την Δέσποινα Κανελλή για την μεγάλη τους προσφορά στον πολιτισμό, την διάσωση της ιστορικής μνήμης, και την ανάδειξη του τόπου μας, ενώ τους παρέδωσε αναμνηστικά δώρα. Ανέφερε συγκεκριμένα: «Ο Νίκος Κορδόσης και η Δέσποινα Κανελλή μίλησαν για την εξελικτική πορεία της "Διεξόδου" και του "Μουσείου Άλατος" και πραγματικά καθήλωσαν το κοινό!
Δύο άνθρωποι της ανιδιοτελούς προσφοράς, που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους στο χώρο του πολιτισμού και όχι μόνο!
Οφείλω να σταθώ ιδιαίτερα στο συνάδερφο δικηγόρο (πλέον συνταξιούχο) Νίκο Κορδόση και να επισημάνω ότι είναι από τις λίγες περιπτώσεις μάχιμων δικηγόρων που συνδύαζε με επιτυχία την επαγγελματική του δραστηριότητα με την έντονη παρουσία και δράση στο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Παράλληλα, διακρινόταν και διακρίνεται εντός και εκτός των δικαστικών αιθουσών για το ήθος, την αξιοπρέπεια και τη συναδελφικότητά του!
Σας ευχαριστούμε θερμά αμφότερους για τις χθεσινές εξαιρετικές σας ομιλίες, αλλά κυρίως για όλα όσα προσφέρετε στον τόπο μας!»
Απόσπασμα της ομιλίας του Νίκου Κορδόση, Ιδρυτή της «Διεξόδου»
Κυρίες και κύριοι
Ερίτιμες κυρίες και αξιότιμοι κύριοι του Διοικητικού Συμβουλίου της Γυμναστικής Εταιρείας (Γ.Ε.Α.) και της Σχολής Τοπικής Ιστορίας.
Η Δέσποινα Κανελλή και εγώ, σας ευχαριστούμε από καρδιάς για την πρόσκληση. Την άκρως τιμητική να βρεθούμε σήμερα κοντά σας προκειμένου να σας παρουσιάσουμε τη «Διέξοδο».
Να ευχαριστήσουμε την αγαπητή μας κυρία Ευγενία Καπράλου για την υποδοχή και την τόσο κολακευτική για μας εισήγησή της.
Να ευχαριστήσουμε τον αγαπημένο μας Τάκη Χατζηγεωργίου, που επωμίστηκε την ευθύνη διοργάνωσης της εκδήλωσης. Τον Τάκη που και αυτός έλκει την καταγωγή του από το Μεσολόγγι και μάλιστα από την ίδια γεννεαλογική ρίζα με μένα.
Επιτρέψτε μου να ευχαριστήσουμε ξεχωριστά την κυρία Σοφία Παπακωνσταντίνου - Τσιχριτζή για την σκέψη της, ξέρει αυτή, και να της ευχηθούμε να είναι καλοτάξιδη η ποιητική της συλλογή που πρόσφατα κυκλοφόρησε.
Πριν όμως αρχίσουμε την παρουσίαση, εγώ προσωπικά νοιώθω την ανάγκη να σας πω ότι, πλέον της τιμής που εισέπραξα με την πρόσκληση, αισθάνθηκα εν ταυτώ και ιδιαίτερη συγκίνηση.
Συγκίνηση που προέρχεται από την μακρινή δεκαετία του '60 όταν μικρός τότε εγώ συμμετείχα ως αθλητής - δρομέας του «Χαρίλαου Τρικούπη» στα «Παπαστράτεια» που διοργάνωνε με τόση επιτυχία η Γυμναστική Εταιρεία.
Συγκίνηση γιατί θυμάμαι τις εβδομαδιαίες προπονήσεις μου ή συμμετείχες σε φιλικούς αγώνες μπάσκετ στο κλειστό γυμναστήριό της εταιρείας, εκεί όπου σήμερα νομίζω ότι είναι το δημοτικό πάρκινγκ. Και ακόμη μεγαλύτερη συγκίνηση όταν φέρνω στο νού μου το αγκάλιασμα που είχα δεχθεί λόγω της παιδικής μου ηλικίας από τον τότε πρόεδρο της Εταιρείας, τον εκλεκτό κ. Νίκο Γράψα.
Με νοσταλγία επίσης αλλά θυμάμαι τις θεατρικές παραστάσεις και τους χορούς στην κεντρική πλατεία με τις εθελόντριες κυρίες που φορούσαν τουαλέτες και λευκά γάντια μέχρι τον αγκώνα για να κάνουν τις ταξιθέτριες.
Τι να πρωτοθυμηθώ από εκείνες τις λαμπρές εκδηλώσεις των Παπαστρατείων». Μακάρι να μπορούσαν να αναβιώσουν.
Και νάμαι τώρα εγώ μετά από τόσο μεγάλο διάστημα πάλι στην αγκαλιά της Γυμναστικής εταιρείας προκειμένου να σας μιλήσω για τη «Διέξοδο».
Όμως για να μπώ στο θέμα κυρίες και κύριοι θα πρέπει να σας εξιστορήσω κάτι απολύτως προσωπικό:
Όπως οι περισσότεροι γνωρίζετε το επάγγελμα που επί πενήντα χρόνια άσκησα - γιατί ήδη από τετραμήνου συνταξιοδοτήθηκα - ήταν του δικηγόρου.
Ένα επάγγελμα που δεν αποφασίστηκε από μένα αλλά από τους γονείς μου. Αυτό το καταλαβαίνουν όσοι δυστυχώς έχουν περάσει την ηλικία των 70 χρόνων γιατί όλοι - ή σχεδόν όλοι - υπέστησαν αυτό το καθεστώς.
Εγώ τότε είχα άλλα ενδιαφέροντα αλλά ίσως κακώς ίσως καλώς δεν ρωτήθηκα γι' αυτά.
Εκείνο όμως που εγώ και μόνο εγώ επέλεξα συνειδητά ήταν ο τόπος όπου θα ζούσα ό,τι επάγγελμα και αν έκανα.
Όταν τέλειωσα τις σπουδές μου, ήμουν ελεύθερος να πάω όπου ήθελα, αφού ο πατέρας μου δεν υπήρχε πια στη ζωή και το δικηγορικό του γραφείο είχε ουσιαστικά διαλυθεί…
Όμως ούτε στιγμή δεν πέρασε από το μυαλό μου να αφήσω το Μεσολόγγι, αφού από μικρό παιδί ήμουνα δεμένος με τον κόσμο του, με την παράδοσή του και ποτισμένος με το πνεύμα του.
Αποφάσισα, λοιπόν, να ζήσω και να δουλέψω στο Μεσολόγγι και ό,τι μπορούσα να του προσφέρω.
Σαν άτομο και με καμιά, απολύτως καμιά, άλλη ιδιότητα. Αυτό έκανα και κάνω μέχρι σήμερα.
Το 1998, με 25ετή μέχρι τότε επαγγελματική πορεία και έχοντας συγκεντρώσει από την δικηγορία ένα αρκετά μεγάλο χρηματικό ποσό, είδα έξω από την πόρτα του ιστορικού σπιτιού του αρχηγού της Φρουράς των Μεσολογγιτών κατά την Έξοδο, του λησμονημένου στρατηγού Αθανασίου Ραζή- Κότσικα μία μικρή πινακίδα με την επιγραφή «πωλείται».
Το σπίτι αυτό, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των τότε συνιδιοκτητών του, υφίστατο τη φθορά του χρόνου. Ουσιαστικά ήταν εγκαταλειμμένο και η Πολιτεία αδιαφορούσε πλήρως για την τύχη του.
Θεώρησα λοιπόν υποχρέωσή μου να το αγοράσω και νά το σώσω.
Πρώτη μου σκέψη ήταν, αφού το ανακατασκευάσω, να δημιουργήσω στον όροφο το δικηγορικό μου γραφείο και το ισόγειο να το μισθώσω.
Με αυτόν τον τρόπο θα έσωζα από την κατεδάφιση ένα ιστορικό σπίτι και παράλληλα θα το εκμεταλλευόμουνα ισοβαθμίζοντας την τεράστια δαπάνη αγοράς και ανακατασκευής του.
Όμως ξέρετε ο άνθρωπος δεν θέλει και πολύ για να αλλάξει το ρού των σκέψεών του και μάλιστα των σκέψεων κάποιων χαρακτήρων σαν και τον δικό μου που είμαι εχθρός του μέτριου και των μειωμένων προσδοκιών.
Πιστέψτε με, δεν πέρασε περισσότερο από ένα εικοσιτετράωρο από την υπογραφή του συμβολαίου αγοράς και έκανα στροφή 180 μοιρών.
Θα δημιουργούσα στο σπίτι του Ραζη-Κότσικα έναν χώρο πολιτισμού.
Έναν χώρο για σκέψη, για ενημέρωση, για μόρφωση και για να απολαμβάνει κανείς την τέχνη, γιατί έτσι πίστευα ότι κάνω το καθήκον μου απέναντι στην πόλη που επέλεξα να ζήσω και να δραστηριοποιηθώ.
Ειλικρινά χωρίς να περιμένω καμιά επιβράβευση και καμιά ανταμοιβή εκτός από τη χαρά ότι θα συνέβαλα με αυτό τον τρόπο και 'γω να ξαναποκτήσει η Ιερή Πόλη λίγη από την παλιά της αίγλη.
Έτσι τόσο απλά ξεκίνησε η δημιουργία της «Διεξόδου».
Χωρίς περίσκεψη και λογικούς υπολογισμούς. Μόνο με παράλογη αισιοδοξία, αγάπη και πάθος. Γιατί μόνο έτσι πραγματοποιούνται τα μεγάλα όνειρα. Αν δεν υπάρχουν τα στοιχεία αυτά τότε δεν μιλάμε για όνειρα αλλά για σκοπιμότητες.
Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν ξεκίνησε ή μεγάλη και πιο όμορφη περιπέτεια της ζωής μου που λέγεται «Διέξοδος» αφιερώνοντας για τη λειτουργία της, εκτός απ'τις οικονομίες είκοσι και πλέον χρόνων δουλειάς όλες τις ψυχικές και σωματικές μου δυνάμεις.
Όμως δεν ήμουνα μόνος. Είχα την τύχη να βρίσκεται κοντά μου - πνευματικός μου καθοδηγητής- η Ακακία, η αδελφή μου που μοιραζόντανε μαζί με μένα τη χαρά της δημιουργίας.
Και ακόμη πιο μεγάλη η τύχη μου όταν λίγους μήνες μετά το ξεκίνημα της «Διεξόδου» ήλθε δίπλα μου η Δέσποινα, η σύντροφος της ζωής μου και συνοδοιπόρος του ονείρου μου.
Μαζί της τα όνειρα και οι στόχοι μου άρχισαν να υλοποιούνται.
Μαζί της το οικοδόμημα «Διέξοδος», που ποικιλοτρόπως σημάδεψε τη ζωή μου, ανέβαινε όλο και ψηλότερα, το δε περιπετειώδες, αλλά σπάνιας ομορφιάς ταξίδι μου, πήγαινε όλο και μακρύτερα...
Ας πάρουμε όμως την πορεία της από την αρχή.
Τι ακριβώς είναι η «Διέξοδος», το Κέντρο Λόγου και Τέχνης όπως πρωτοεμφανίστηκε στην επικοινωνιακή σφαίρα της Αιτωλοακαρνανίας αρχικά και όλης της Ελλάδος στη συνέχεια.
Είναι ένας Κοινωφελής Ιδιωτικός Πολιτιστικός Οργανισμός στους χώρους του οποίου μπαίνει ο κόσμος - και κυρίως οι νέοι - όχι σαν παθητικός θεατής αλλά σαν συμμέτοχος μιας ολόκληρης καλλιτεχνικής διεργασίας.
Ένας χώρος πολιτισμού όπου οι άνθρωποι που δεν αρκούνται στην καθημερινότητα βρίσκουν πραγματική διέξοδο, οι καλλιτέχνες τον ιδανικό χώρο για να εκθέτουν τα έργα τους, να χαρίζουν την απόλαυση της μουσικής τους και οι άνθρωποι του πνεύματος για να εκφράζουν το απόσταγμα των σκέψεών τους.
Με την πάροδο των χρόνων η «Διέξοδος» μετεξελίχτηκε σε Ιστορικό Μουσείο ή καλύτερα θα λέγαμε σε ένα Μουσείο Τοπικής Ιστορίας στις συλλογές του οποίου - που αριθμούν περισσότερα από 7.000 τεκμήρια και κειμήλια - περιλαμβάνεται ο,τιδήποτε σχετίζεται με το Μεσολόγγι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Ενδεικτικά σας αναφέρω: Ιστορικά κειμήλια της Επανάστασης του 1821, προσωπικά αντικείμενα του Αρχηγού της φρουράς Θανάση Ραζη-Κότσικα, η σπάθα του πρώτου Φρουράρχου της Πόλης του 1829, Λάμπρου Κουτσονίκα, το κουστέκι του οπλαρχηγού Ναστούλη Δαγκλή, αλληλογραφία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και άλλων πρωταγωνιστών του Αγώνος, ο σφραγιδόλιθος του Παλιών Πατρών Γερμανού, άρματα, κοσμήματα και ενδυμασίες του 19°" αιώνα, εφημερίδας της εποχής, φιλλεληνικά αντικείμενα και χαρακτικά του Λόρδου Βύρωνα.
Επίσης περιλαμβάνονται αρχαία αντικείμενα του 4ου , του 3ου και 2ου π.Χ. αιώνα, νομίσματα των ελληνιστικών χρόνων, παλαιοχριστιανικά επιστήλια ναών καθώς και εικόνες, ευαγγέλια και εκκλησιαστικά αντικείμενα του 17°“, 18ου και 19ου αιώνα προερχόμενα από την πέριξ του Μεσολογγίου περιοχή.
Σε ξεχωριστή θεματική ενότητα βρίσκονται γαλλικά έγγραφα υπογεγραμμένα από τον Μέγα Ναπολέοντα, έγγραφα των Πρωθυπουργών Χαρίλαου Τρικούπη και Επαμεινώνδα Δεληγιώργη, προσωπικά αντικείμενα και σπάνια χειρόγραφα των Μεσολογγιτών ποιητών Κωστή Παλαμά, Μίλτου Μαλακάση και Γεώργιου Δροσίνη ενώ στην Πινακοθήκη του Κέντρου εκτίθενται εικαστικά έργα ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα Ελλήνων και ξένων δημιουργών από το 1865 έως σήμερα.
Το 2012 η «Διέξοδος» διευρύνθηκε δημιουργώντας Πολιτιστική βιβλιοθήκη σε ένα νεοκλασικό κτίριο του 1866 του οποίου δωρεάν χρήση του οποίου προσέφερε ένας ευαισθητοποιημένος φίλος μας. Ο κ. Σωτήρης Σπαντιδέας.
Ο χώρος αυτός διαθέτει 2.500 τίτλους βιβλίων με δύο κατευθύνσεις περιεχομένου. Ο πρώτος σχετίζεται με βιβλία Τέχνης (Μουσεία, Πινακοθήκες, Καλλιτέχνες, Αρχαιολογικούς χώρους, Μουσική, Θέατρο, Κινηματογράφο, Χορό, Φωτογραφία, Αρχιτεκτονική, Διακόσμηση, Ζωγραφική, Χαρακτική, Γλυπτική, Αγιογραφία, Βιβλιοδεσία, Περιβάλλον, Λευκώματα Τέχνης και Πόλεων και συναφή θεματολογία) ενώ ο δεύτερος σχετίζεται αποκλειστικά με την Ιερή Πόλη δηλαδή με βιβλία που γράφτηκαν για το Μεσολόγγι ή που οι συγγραφείς των είναι Μεσολογγίτες.
Παράλληλα στον ίδιο χώρο λειτουργούν Πολιτιστικά Αρχεία, με χιλιάδες έγγραφα και ντοκουμέντα στα οποία έχει ελεύθερη πρόσβαση ο οποιοσδήποτε μελετητής, ερευνητής ή ιστοριοδίφης θεμάτων που αφορούν τα Μεσολόγγι και την περιοχή του καθώς επίσης και Εικαστικά Εργαστήρια (ζωγραφικής, γραμμικού σχεδίου, κατασκευής χειροποίητου κοσμήματος, μικροϋφαντικής κ.λ.π.) στα οποία διδάσκουν πτυχιούχοι εικαστικοί και εξειδικευμένοι καλλιτέχνες.
Πέρα απ' όλα τα παραπάνω στην «Διέξοδο» διοργανώνονται πάντα δωρεάν, συναυλίες, διαλέξεις, ημερίδες και επιστημονικά συμπόσια, για τα παιδιά υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα «του Ελεύθερου Παιδικού Ινστιτούτου», για τους βιβλιόφιλους λειτουργεί η «Λέσχη Ανάγνωσης», υπάρχει τμήμα εκδόσεων και καλλιτεχνικών παραγωγών που επιμελείται την έκδοση βιβλίων και περιοδικών ενώ ανά 3μηνο πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις.
Μια από αυτές ήταν η έκθεση «Αλάτι ο λευκός θησαυρός» που πραγματοποιήθηκε το 2010 και αποτέλεσε την αφορμή για την ίδρυση και λειτουργία του πρώτου και μοναδικού Μουσείου στη χώρα για το οποίο θα σας μιλήσει στην συνέχεια η Δέσποινα Κανελλή.
Με αυτούς τους συνεχείς προορισμούς της η «Διέξοδος» μετατράπηκε σε έναν ζωντανό και πολυδύναμο πολιτιστικό οργανισμό που οραματίζεται, σχεδιάζει και υλοποιεί δράσεις που σχετίζονται με την Ιστορία, τα Γράμματα και τις Τέχνες.
Ωστόσο, το μεγάλο αυτό ταξίδι του ονείρου θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθεί αν στην πορεία του δεν συναντούσε ανθρώπους με περίσσευμα ευαισθησίας, γεμάτους αγάπη και διάθεση προσφοράς, ανθρώπους που δεν προσδοκούσαν το οποιοσδήποτε μορφής αντάλλαγμα, ανθρώπους αθόρυβους που το μόνο που ήθελαν ήταν να γίνουν και οι ίδιοι συνταξιδιώτες του δικού μου ονείρου βοηθώντας με ποικιλοτρόπως στην επίτευξη των στόχων μου και προσφέροντας στην «Διέξοδο» είτε την οικονομική τους συνδρομή για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων της είτε μουσειακά αντικείμενα ή οικογενειακά τους κειμήλια για την διεύρυνση των συλλογών.
Φίλους, αρκετοί εκ των οποίων βρίσκονται σήμερα εδώ ανάμεσά μας, που διέθεσαν και αυτοί μικρά ή μεγάλα κομμάτια της δικής τους ψυχής για να συνταξιδέψουνε μαζί μου σε ένα καινούργιο όνειρο, σε ένα όνειρο με νέους προσανατολισμούς έτσι ώστε ο τόπος μας, το Μεσολόγγι, το Αγρίνιο, η Αιτωλοακαρνανία γενικότερα, ο τόπος που γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και επιλέξαμε να ζήσουμε και να δραστηριοποιηθούμε να ξαναποκτήσει την μεγάλη αίγλη του παρελθόντος και παράλληλα να σηματοδοτήσει την ισχυρή πνευματική του παρουσία στο σήμερα.
Σας ευχαριστώ θερμά!
Απόσπασμα της ομιλίας της κας Δέσποινας Κανελλή, Διευθύντριας του «Μουσείου Άλατος» Μεσολογγίου
Καλησπέρα σας
Είναι μεγάλη η τιμή που μου κάνατε να με προσκαλέσετε να μιλήσω για το Αλάτι μπροστά στο πιο εκλεκτό κοινό του Αγρινίου,την αδελφή πόλη για το Μεσολόγγι.
1 Το Μεσολόγγι λοιπόν... Η μεγαλύτερη αλατοπαραγωγική περιοχή της Ελλάδας… Βέβαια το Μεσολόγγι είναι γνωστό σε όλο τον κόσμο για την αιματοβαμμένη Έξοδο
Θα μου επιτρέψετε μία σύντομη υπενθύμιση του ιστορικού γεγονότος
2 1826. Μετά από πολύχρονες πολιορκίες από τους Οθωμανούς, το Μεσολόγγι έζησε ακραία πείνα και οι κάτοικοί του αποφάσισαν την ηρωική Έξοδο με την ελπίδα της σωτηρίας τους. Επί ματαίω καθώς το σχέδιο προδόθηκε και το Σάββατο του Λαζάρου η γη σκεπάστηκε από τα κορμιά χιλιάδων μεσολογγιτών εξοδιτών. Παιδιά, γυναίκες, άντρες κάθε ηλικίας παρέμειναν άταφοι, περιμένοντας τον Καποδίστρια και αργότερα τον Όθωνα να συλλέξουν τα κόκαλά τους και να τα θάψουν στον κήπο των Ηρώων σε έναν τύμβο. Το Μεσολόγγι απελευθερώθηκε το 1829 και οι Μεσολογγίτες άρχισαν να επιστρέφουν στα σπίτια τους. Φυσικό δεν είναι να είναι γεμάτοι από τον πόνο των αναμνήσεων; Φυσικό δεν είναι να θέλουν να τιμήσουν τους νεκρούς τους;
Κάπως έτσι λοιπόν, από το 1856 τουλάχιστον, το μνημόσυνο που τελούσαν οι Μεσολογγίτες, άρχισε να μετατρέπεται σταδιακά στις Γιορτές Εξόδου που γνωρίζουμε και τελούνται με κάθε επισημότητα μέχρι σήμερα.
Θα αναρωτιέστε για ποιο λόγο αναφέρω τα παραπάνω… Μα γιατί η ύπαρξη του Μουσείου οφείλεται σε αυτές ακριβώς τις Γιορτές! Θα σας εξηγήσω τι εννοώ…
Είναι τιμή για οποιονδήποτε συμμετέχει στις εκδηλώσεις της ιστορικής μνήμης .Όλοι οι φορείς της πόλης διοργανώνουν εκδηλώσεις κι έτσι και το «Κέντρο Λόγου και Τέχνης ΔΙΕΞΟΔΟΣ»,
3 Το 2010 οργάνωσε την Έκθεση « Αλάτι ο Λευκός Θησαυρός» που υποδέχτηκε 7.500 άτομα στους 2,5 μήνες λειτουργίας της .
4 Εδώ θα κάνω μια μικρή παρένθεση . Η Διέξοδος είναι ένας κοινωφελής ιδιωτικός πολιτιστικός οργανισμός, ιδρύθηκε το 1998, από τον δικηγόρο Νίκο Κορδόση που διέθεσε και διαθέτει την περιουσία του για την λειτουργία του .
5 Στην σκέπη της έχει το Μουσείο Άλατος, έναν ξενώνα τέχνης για να φιλοξενεί τους καλεσμένους της, την βιβλιοθήκη με βιβλία που το περιεχόμενό τους έχει σχέση με το Μεσολόγγι, και το Ιστορικό Μουσείο της Διεξόδου που στεγάζεται στο πατρογονικό σπίτι του Ραζηκότσικα, αρχηγού της φρουράς του Μεσολογγίου
6 Κλείνω την παρένθεση για να γυρίσουμε στην έκθεση του αλατιού, στο ιστορικό μουσείο της Διεξόδου…
Η έκθεση, όπως προείπα, πήρε μεγάλη δημοσιότητα και όλοι μας παρακινούσαν να βρούμε κάποιον χώρο για την μόνιμη στέγασή της. Έτσι μας μπήκε το μικρόβιο....
Αλλά τότε ξεκίνησε η οικονομική κρίση που μας φρέναρε . Για λίγο... γιατί στο εν τω μεταξύ η έκθεση άρχισε να ταξιδεύει.... Επήγε στην Κυπαρισσία, στο Θέρμο,
7 στη Ναύπακτο.
Εκδώσαμε και χαρίσαμε σχετικό βιβλίο καθώς και αλάτια απ όλο τον κόσμο στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, για την δημιουργία μουσειο-βαλίτσας.
8 Κι έτσι περνούσαν τα χρόνια και το 2018, υπεραισιοδοξώντας ότι η οικονομική κρίση τελειώνει ξεκινήσαμε το στήσιμο του Μουσείου στην τοποθεσία Τουρλίδα όπου βρίσκεται η δημοτική αλυκή του Μεσολογγίου.
Τονίζω το επίθετο Δημοτικές γιατί το Μεσολόγγι διαθέτει δύο αλυκές. Η άλλη αλυκή, που είναι η μεγαλύτερη, ανήκει στο Ελληνικό Δημόσιο και βρίσκεται στο δρόμο προς το Αιτωλικό, βορειοδυτικά του Μεσολογγίου.
Κλείνω και αυτήν την παρένθεση και συνεχίζω με το κτήριο που στεγάσαμε την γνώση μας για το αλάτι.
9 Το κτήριο, που μας παραχωρήθηκε από τον δήμο, ήταν ένα ερείπιο και το επισκευάσαμε με απόλυτο σεβασμό στα διατηρητέα του στοιχεία. Είχε χτιστεί το 1930 και λειτουργούσε αρχικά ως χώρος φιλοξενίας των Αλυκάριων και με τα χρόνια εγκαταλείφτηκε. Εγκαταλείφθηκε γιατί την θέση των εκατοντάδων εργαζομένων, άρχισαν να παίρνουν τα σύγχρονα μηχανήματα.
Το μουσείο, παρόλες τις δυσκολίες που αντιμετωπίζαμε,με αποκλειστικά δικές μας δαπάνες και χορηγίες ελάχιστων φίλων, όπως της οικογένειας Πάικου και Δαδακαρίδη, σε σχέδια της μουσειολόγου Ντέσης Βαλαβανίδου, τελείωσε την άνοιξη του 20 και ξεκίνησε την λειτουργία του τον Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου.
Αλλά ο covid έτρεφε άλλα σχέδια για μας.... Κλείσαμε, ξανανοίξαμε, ξανακλείσαμε... Τέλος πάντων... Τελείωσαν αυτά.
Αλλά όχι, η περσινή κακοκαιρία που έφερε καταστροφές στην Πάτρα, διέλυσε το παραλιακό μέτωπο του Μουσείου, όλο τον εξωτερικό χώρο κι ευτυχώς για μας συνέβαλε ο Περιφερειάρχης για την αποκατάσταση των ζημιών.Διαφορετικά δεν θα είχαμε ούτε πρόσβαση στο κτήριο.
Φέτος, την πρώτη ολοκληρωμένη χρονιά λειτουργίας του, υποδεχτήκαμε 22.000 επισκέπτες από τους οποίους οι μισοί περίπου ήταν μαθητές και φοιτητές.
Σας καλωσορίζω λοιπόν στο μοναδικό Μουσείο άλατος στην χώρα μας και θα σας κάνω μια σύντομη ξενάγηση.
10 ο εξωτερικός χώρος...
Ο εξωτερικός χώρος, όπως βλέπετε, είναι ο χώρος των αλυκών, στην αγκαλιά της λιμνοθάλασσας. Στον περιβάλλοντα χώρο μπορεί ο επισκέπτης να δει παραδοσιακές βάρκες και εργαλεία ψαρικής, αλλά και μηχανήματα που έχουν αντικατασταθεί από πιο σύγχρονα.
11 Σε ένα ξύλινο παρατηρητήριο, με κιάλια και τηλεσκόπιο μπορεί κάποιος να απολαύσει την θέαση της ζωής των σπάνιων πουλιών που φιλοξενεί η γαλήνια λιμνοθάλασσα.
12 Ας περάσουμε τώρα στο εσωτερικό του Μουσείου.
13 Η πρώτη πληροφόρηση αφορά στην δημιουργία του άλατος και στην επίδρασή του στην δημιουργία της ζωής. Πριν 3-4 δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ακόμα δεν υπήρχαν οι ωκεανοί με την μορφή που γνωρίζουμε σήμερα, δημιουργήθηκε η βροχή που παρέσερνε το αλάτι που υπήρχε στην επιφάνεια της γης μας και γεννήθηκαν οι ωκεανοί. Η ποσότητα του συνολικού αλατιού της γης θεωρείται σταθερή.
14 Αυτό που αλλάζει από τόπο σε τόπο είναι η αλατότητα του νερού. Η δική μας πλευρά, η δυτική Ελλάδα, δέχεται περισσότερες βροχές αφού η Πίνδος υγροποιεί τα σύννεφα που έρχονται από τα δυτικά και δεν εμπλουτίζει με γλυκό νερό τις θάλασσες των ανατολικών πλευρών της ηπειρωτικής Ελλάδας. Έτσι το Αιγαίο είναι πιο αλμυρό από το Ιόνιο αφού δέχεται λιγότερες βροχές...
15 Γνωρίζετε βέβαια ότι οι ωκεανοί αποτέλεσαν την μήτρα της ζωής. Πριν 400 εκατομμύρια χρόνια, ένα ψαράκι αποφάσισε να ξεκινήσει την περιπέτεια του στην στεριά. Εκεί εξελίχτηκε, δημιουργήθηκαν τα ερπετά, οι δεινόσαυροι που εξαφανίστηκαν και τις τελευταίες στιγμές του σύμπαντος, κυριάρχησαν τα θηλαστικά, δηλαδή και εμείς, οι άνθρωποι.
Έ ναι λοιπόν, στο κύτταρό μας κουβαλάμε αυτήν την αρχέγονη μνήμη της καταγωγής μας που περιέχει το αλάτι της θάλασσας. Η αναγκαιότητά του για την ύπαρξή μας είναι καθοριστική και μας οδηγεί ενστικτωδώς στην αναζήτησή του από αρχαιοτάτων χρόνων.
16 Με αυτό το δεδομένο αναζητήσαμε αλάτια απ όλο τον κόσμο ήρθαμε σε επαφή με πρεσβείες που ανταποκρίθηκαν στην παράκληση μας κι έτσι συγκεντρώσαμε αλάτια από 35 διαφορετικές τοποθεσίες του πλανήτη.
Φανταστείτε την έκπληξή μας όταν πήραμε στα χέρια μας μαύρο αλάτι από την Χαβάη και την Ισλανδία κι όταν μάθαμε ότι πήζει σε αλατοπήγια δίπλα στα ηφαίστεια απορροφώντας την στάχτη, τον ενεργό άνθρακα.
17 Την διαδικασία συλλογής φυσικά την συνεχίζουμε και πολλοί φίλοι μας φέρνουν δείγματα από τις εκδρομές τους στο εξωτερικό. Το αλάτι έχει
ποικιλία χρωμάτων, κόκκινο, ροζ, γαλάζιο, πράσινο, γκρι, σομόν, βυσσινί... Κάθε ένα από αυτά έχει την δική του ιστορία. Ιστορίες που μας ταξιδεύουν εκατομμύρια χρόνια πριν, στις απαρχές της δημιουργίας της γης. Όλα αυτά και 10άδες άλλα αλάτια μπορεί κάποιος να τα περιεργαστεί στο μουσείο μας.
Ένας τοίχος με προϊόντα καθημερινής χρήσης προϊδεάζει για τις 14.000 χρήσεις του αλατιού:
Το βρίσκουμε μέσα στα αλμυρά και γλυκά προϊόντα, στα απορρυπαντικά, στα καθαριστικά, στα χρώματα, στα καλλυντικά, σε φάρμακα, στο χαρτί, στα υφάσματα, στα προϊόντα αφαλάτωσης... Αλλά δε θα σας αναφέρω και τις υπόλοιπες 13.990 χρήσεις του...
18 Μόνο θα τονίσω ότι το ίδιο αναγκαίο είναι και για τα ζώα που κι αυτά ενστικτωδώς το αναζητούν.
Έχει τύχει να πάτε σε νησί και να δείτε κατσίκια να πίνουν θαλασσινό νερό; Εντυπωσιακό έτσι;
19 Ακολουθήστε με στην δεύτερη αίθουσα . Εδώ δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ενημέρωση του κοινού μας για τον τρόπο της καλλιέργειας, της συγκομιδής και της επεξεργασίας του λευκού μας θησαυρού. Το αλάτι μετά την συγκομιδή του πηγαίνει στα εργοστάσια και πλένεται. Πλένεται για να καθαρίσει... Σας ξαφνιάζει αυτό, έτσι δεν είναι;... Δε θα σας δώσω την απάντηση στην εύλογη ερώτηση : «και δεν λιώνει;».
Ας κρατήσω κι ένα μυστικό... Θα προσθέσω όμως ότι μετά το πλύσιμο, ακολουθεί το στέγνωμα, το κοσκίνισμα και προσθέτουν κάποια χημικά που αποτρέπουν το πέτρωμα του αλατιού. Η χημεία εις βάρος της υγείας....
Έχουμε όμως ως καταναλωτές, επιλογή σε ποιοτικό αλάτι; Η απάντηση είναι ΝΑΙ .
20 Εξαίρεση αποτελεί ένα τοπικό μοναδικό προϊόν, η Αφρίνα, που θεωρείται, και κατά την γνώμη μου είναι, το πιο ποιοτικό αλάτι στον κόσμο. Προκύπτει από το στέγνωμα του αφρού που οι καιρικές συνθήκες δημιουργούν στην επιφάνεια του νερού, συλλέγεται με το χέρι και έχει 99,5 περιεκτικότητα σε χλωριούχο νάτριο. "Ότι πιο αγνό κυκλοφορεί σε αλάτι. Κι έτσι ανεπεξέργαστο, απευθείας βγαίνει στο εμπόριο, πηγαίνει στον καταναλωτή. Δεν είναι μόνο το πιο αγνό αλάτι, δεν είναι μόνο ένα όμορφο αλάτι, που οι κρύσταλλοι του στραφταλίζουν στο φως, είναι ένα νόστιμο αλάτι που φυσικά ΠΡΕΠΕΙ να δοκιμάσετε.
21 Συνεχίζουμε με φωτογραφικό υλικό σχεδόν 100ετίας και κάποια βίντεο εργατών της αλυκής, χάρτες, ιστορικά τεκμήρια, έγγραφα, εργαλεία και παρακολουθούμε την ιστορική εξέλιξη των αλυκών και φυσικά την επίδρασή τους στην οικονομία της ευρύτερης περιοχής Μεσολογγίου, αλλά και ολόκληρου του κόσμου. Δεν είναι τυχαίο, ότι η λέξη salary προέρχεται από την λατινική λέξη salarium, ένα επιμίσθιο που έπαιρναν οι Ρωμαίοι στρατιώτες για να αγοράσουν αλάτι.
22 Αφιερώνουμε μεγάλο κομμάτι στο περιβάλλον αφού η λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου έχει ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον και αποτελεί καταφύγιο για τα 290 διαφορετικά είδη πουλιών που ενδημούν στην περιοχή . Κι εδώ σας έχουμε μία έκπληξη ....γιατί βάφονται ροζ τα νερά, όπως είδατε ήδη στις φωτογραφίες; Γιατί μας προτιμούν τόοοοοσα πολλά πουλιά ως κατοικία και ιδιαίτερα τα φλαμίνγκο, φοινικόπτερα στα ελληνικά; Άλλο ένα μυστικό που δεν θα σας αποκαλύψω....
Το πόσο σημαντικές είναι οι αλυκές για την διατήρηση της βιοποικιλότητας είναι γεγονός Μην ξεχνάμε ότι η περιοχή της Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου προστατεύεται από τις συνθήκες Natura και Ramsar και αποτελεί καταφύγιο για εκατοντάδες είδη πουλιών και ψαριών όπως προείπα....
23 Βλέπουμε ότι το αλάτι υπάρχει παντού, σε κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας. Μα και στην γλώσσα... 100άδες οι αλατισμένες τοποθεσίες στον κόσμο. Αγχίαλος, Άλιμος,Σάλτσμπουργκ, Σόλτ Λέικ, Χάλσμπουργκ, Σαλίνα....
Αλλά και Πόσες λέξεις δεν περιέχουν αλάτι: αλυκή, αλυκάριος, αλλαντικά, σαλάτα, σαλάμι, αλόφυτα, αρμυρίκι ....
Και πόσες εκφράσεις δεν είναι αλατισμένες...
- Θα σε κάνω τα αλατιού/
- Φάγαμε μαζί ψωμί κι αλάτι.
- Μη ρίχνεις αλάτι στις πληγές
24 Και Παιδικά παιχνίδια...
«Αλάτι ψιλό, αλάτι χοντρό, έχασα την μάνα μου και ψάχνω να την βρω».
Το συναντάμε στην παράδοση, σε ήθη και έθιμα όλου του κόσμου.
Να σας δώσω μία χρήσιμη συμβουλή; Αν θέλετε να διώξετε έναν βαρετό επισκέπτη από το σπίτι σας, ρίξτε αλάτι πίσω από την πόρτα. (Δε βάζω στοίχημα ότι θα πετύχει...)
Όταν μπανιαρίζετε ένα παιδάκι, βάλτε του αλάτι στα μαλλιά για να μην του πάρουν οι νεράιδες την μιλιά...
Να και κάτι που βρήκα στο ιντερνέτ κατάλληλο για το ξεμάτιασμα:
Γεμίστε ένα ποτήρι με νερό και βάλτε με το χέρι σας μια χούφτα αλάτι (χοντρό ή ψιλό). Ανακατέψτε λέγοντας την προσευχή. Στο τέλος ζητήστε να διαλυθεί το μάτι όπως το αλάτι διαλύεται στο νερό. Χύστε το νερό στην τουαλέτα και πλύντε το ποτήρι αμέσως.
Μπορεί να γελάμε με κάποια από αυτά, αλλά η αλήθεια είναι ότι το αλάτι απορροφά τα θετικά ιόντα της ατμόσφαιρας που είναι επιβλαβή για εμάς.
Όλοι δεν έχουμε εισπράξει την ευεξία των θαλασσινών λουτρών, Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το ότι το αλάτι θεωρήθηκε ουσία με μαγικές ιδιότητες και χρησιμοποιήθηκε για ξεματιάσματα, για μάγια, για φάρμακο…
Τα αλάτι το συναντάμε και την λογοτεχνία. Ο Παλαμάς γράφει:
Μέσ' από τον αφρό σου, λιμνοθάλασσα,
σαν κάτι, αντάμα σκαλιστό και αγέρινο,
σαν κάτι που δούλεψε το χέρι του ποιητή,
νά το καθάριο κρούσταλλο,
νά το χιονάτο αλάτι!
25 Κι ένα παραδοσιακό παραμύθι που το συναντάμε σε τρεις ηπείρους, Α Ευρώπη, Ασία, Αφρική....Ένας βασιλιάς θα ρωτήσει τις κόρες του πόσο πολύ τον αγαπάνε. Όταν η μικρότερη απαντήσει ότι τον αγαπάει σαν το αλάτι, αυτός θα θυμώσει και θα τη διώξει από το παλάτι. Όμως έχει η ζωή γυρίσματα και ο βασιλιάς μας σύντομα θα ανακαλύψει πόσο πολύτιμο είναι το αλάτι. Την υπόθεση αυτού του παραμυθιού χρησιμοποιεί και ο Σαίξπηρ στην υπόθεση του Βασιλιά Ληρ.
26 Αλλά και Στις θρησκείες οι αναφορές είναι συνεχείς. Η γυναίκα του Λωτ έγινε στήλη άλατος. Ο Χριστός στην Επί του όρους ομιλία Χαρακτηρίζει τους μαθητές του ως το άλας της γης. Προσέξτε δεν τους λέει είστε πολύτιμοι σαν το χρυσάφι, το ασήμι... «Υμείς έστε το άλας της γης», είστε το αλάτι της γης....
27 Από το λευκό αλάτι εμπνέονται και οι εικαστικοί που είτε το αποτυπώνουν στα έργα τους, είτε το χρησιμοποιούν στις εγκαταστάσεις τους. Ο εικαστικός Βαγγέλης Ρόμπολας χρησιμοποιεί αλάτι για τα έργα του, και είναι γνωστός πια στο πανελλήνιο γι αυτήν την μοναδική τεχνική του.
28 Πλησιάζοντας στο τέλος του μουσείου εισερχόμαστε στην αίθουσα που έχουμε μέρος από την συλλογή των 1500 αλατιερών. Αλατιέρες από όλο τον κόσμο, από κάθε υλικό, πολύτιμες και ταπεινές αποτελούν τον επίλογο της περιήγησής μας.
29 Η ξενάγηση διαρκεί από 20 λεπτά μέχρι 45, εξαρτάται από το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Οι κριτικές που δεχόμαστε είναι εξαιρετικές κι αυτό μας δίνει δύναμη για νέα όνειρα, για νέες δράσεις…
Ήδη έχει επεκταθεί το μουσείο κατά μια αίθουσα ώστε να αποκτήσουν μόνιμη στέγη τα εκπαιδευτικάπρογράμματα και έχουν γίνει πολλά στέγαστρα ανάπαυσης και προφύλαξης των επισκεπτών από τις καιρικές συνθήκες. Ήδη έχουμε σχεδιάσει μια σειρά καλοκαιρινών εκδηλώσεων που θα απευθύνονται σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
30 Για μας Θα ήταν μεγάλη η χαρά η παρουσίαση αυτή να μας φέρει πιο κοντά, να μας επισκεφθείτε ώστε να σας αποκαλύψουμε όοοολα τα μυστικά του αλατιού, αλλά, και γιατί όχι, να διοργανώσουμε δράσεις από κοινού.
Ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που μου αφιερώσατε και σας ευχόμαστε ο καινούριος χρόνος να σας φέρει περισσότερες χαρές από αυτές που έχετε επιθυμήσει. Καλή χρονιά.