‹ ›

Ιστορικά στοιχεία

ΚΑΛΥΒΙΑ ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΧΩΡΙΟ ΣΤΟΝ ΑΗ ΝΙΚΟΛΑ

Οι πρώτοι κάτοικοι του σημερινού χωριού εγκαταστάθηκαν οργανωμένα, πιθανότατα, στις αρχές του 17ου αιώνα ή κατά άλλη εκδοχή στα μέσα του 16ου αιώνα, δημιουργώντας οικισμό στη θέση «ΠΑΛΙΟΖΕΥΓΑΡΟ» της κτηματικής περιφέρειας του δημοτικού διαμερίσματος Καλυβίων του Δήμου Αγρινίου. Η γειτνίαση του οικισμού με την περαταριά του Αχελώου ποταμού δεν ήταν τυχαία. Από τον οικισμό διέρχονταν από την αρχαιότητα μία από τις μεγαλύτερες οδικές αρτηρίες της Δυτικής Ελλάδος. Το τοπωνύμιο αυτό («ΠΑΛΙΟΖΕΥΓΑΡΟ») χαρακτηρίζει την περιοχή που βρίσκεται περίπου 250 μέτρα νότια του νεκροταφείου του χωριού, όπου βρίσκεται ο παλαιός και ήδη σήμερα κοιμητηριακός ναός του Αγίου Νικολάου, προστάτη Αγίου τόσο του παλιού, όσο και του νέου χωριού. Στη περιοχή αυτή έρχονται στην επιφάνεια της γης, με τις καλλιεργητικές δραστηριότητες των χωριανών στα κτήματα, που υπάρχουν στην θέση αυτή, πολλά σπασμένα κεραμίδια και άλλα κεραμικά υλικά, που βρίσκονται θαμμένα στο γεωγραφικό αυτό σημείο.

Tα κεραμίδια αυτά προέρχονται από τα χαμηλά πλιθόκτιστα με κεραμοσκεπή οικήματα, που είχαν κτισθεί από τους κατοίκους του παλιού οικισμού από τον 16ο μέχρι τον 19ο αιώνα. Το παλιό αυτό χωριό έφερε το όνομα ΚΑΛΥΒΙΑ. Το όνομα Calivia συναντάται, άλλωστε, στον από έτους 1825 χάρτη του Pierre Lapie, πρώτου γεωγράφου της Γαλλικής Αυλής, όπου απεικονίζεται η Ακαρνανία και η Αιτωλία. Ο χάρτης αυτός ανήκει στην ιδιωτική συλλογή του Σπύρου Σακαλή και φέρει τον τίτλο «ACARNANIE ET ETOLIE». Τα Καλύβια δημιουργήθηκαν, πιθανώς, στη θέση παλαιότερου οικισμού. Ο πιθανολογούμενος αυτός προυφιστάμενος οικισμός είχε, σύμφωνα με τις προφορικές παραδόσεις των Καλυβιωτών, την ονομασία ΚΑΛΙΔΡΟΜΙΟ. Από την έρευνά μας δεν έγινε εφικτή η ανεύρεση αναφοράς, είτε σε γραπτό κείμενο είτε σε παλιό χάρτη περιηγητή, σ’αυτόν τον πιθανολογούμενο προυφιστάμενο οικισμό. Ισως επρόκειτο για τοπωνύμιο. Η ονομασία αυτή (ΚΑΛΙΔΡΟΜΙΟ) ετυμολογικά δηλώνει τον οικισμό που βρίσκεται κοντά σε καλό δρόμο. Πήρε πιθανότατα το όνομα αυτό καθώς από το χωριό διέρχονταν από την αρχαιότητα ένας βασικός χερσαίος οδικός άξονας. Η κύρια οδική αυτή αρτηρία, που ξεκινούσε από την Ηπειρο (περιφέρεια από την οποία κατάγονται πολλοί Καλυβιώτες), συνέχιζε νότια, έφτανε στον Βάλτο, έχοντας αριστερά της το Μακρυνόρος, άφηνε την λίμνη του Οζερού στα δεξιά της, περνούσε τον Αχελώο ποταμό με το υπάρξαντα, από τους αρχαιοτάτους χρόνους μέχρι το 1960, πορθμείο και ακολούθως ο δρόμος αυτός οδηγούσε στο Αγγελόκαστρο - Σταμνά -Αιτωλικό - Μεσολόγγι - περιοχή Ευηνοχωρίου - Γαυρολίμνη- πρόποδες Παλιοβούνας- Ναύπακτος. Στη συνέχεια ο βασικός αυτός οδικός άξονας έφτανε στα κέντρα της Ανατολικής Ελλάδας, δια μέσου της κεντρικής Στερεάς Ελλάδας, αφού δεν υπήρχε εύκολη δυνατότητα πλεύσης της στενής θαλάσσιας λωρίδας Αντιρρίου-Ρίου, που χωρίζει την Πελοπόννησο από τον Ηπειρωτική Ελλάδα. Οι κάτοικοι του χωριού ήταν κατά επάγγελμα κυρίως γεωργοκτηνοτρόφοι. Η κτηματική περιφέρεια του οικισμού ήταν αρκετά περιορισμένη. Ο Αχελώος ποταμός πλημμύριζε μεγάλες εκτάσεις κατεβάζοντας στα πεδινά φερτές ύλες τις οποίες εναπόθετε, για να δημιουργηθεί σ’ αυτή την αέναη πορεία του μέσα στο διάβα του χρόνου ο ευλογημένος τόπος της πεδιάδας του Αγρινίου, αλλά και της παραχελωίτιδος. Η λίμνη της Λυσιμαχίας, που βρίσκεται σε μια συνεχή πορεία συρρίκνωσης (εξαιτίας κυρίως των φερτών υλών που εναποθέτει σ’αυτή ο χείμαρος Ερμίτσας-Ερημίτσας), περιβάλλονταν μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα από ένα υδροχαρές δάσος, που έφτανε μέχρι την σιδηροδρομική γραμμή που διέρχεται από την πεδιάδα των Καλυβίων και συνέδεε σιδηροδρομικά το Αγρίνιο με το Κρυονέρι, ενώ έμοιαζε με αδιαπέραστο φράγμα καθώς δένδρα από ιτιές, λεύκες, πλατάνια, φράξους, αγριοσυκιές, αγριάμπελα κ.α μπλέκονταν με θάμνους. Το υδροχαρές αυτό δάσος ονομάζονταν «Λόγγος» από τους Καλυβιώτες, ενώ σε παλαιούς τίτλους κτήσεως του 19ου αιώνα χαρακτηρίζεται ως «Εθνικό Δάσος». Οι συνεχείς και έντονες πλημμύρες, που συνέβαιναν κυρίως τους χειμερινού μήνες, είχαν ως αποτέλεσμα, να πλημμυρίζουν οι κατοικίες του οικισμού, να πνίγονται τα ζώα τους, αλλά και να κινδυνεύουν και οι ίδιοι οι κάτοικοι να πνιγούν, καθώς το νερό του ποταμού ορμητικά και βίαια κατέβαινε ανέλεγκτα την παραποτάμια πεδιάδα του Αγρινίου παρασύροντας στο διάβα του ότι έβρισκε. Σε μεγάλες πλημμύρες τα νερά του ποταμού έφταναν να ενωθούν με εκείνα της λίμνης Οζερού του Ξηρομέρου που βρίσκεται δυτικά - βορειοδυτικά του χωριού, κάτω από την Ιερή Μονή Λιγοβιτσίου, αλλά και με εκείνα της λίμνης Λυσιμαχίας. Παρόμοια φαινόμενα πλημμυρών αποτέλεσαν την αιτία δημιουργίας της φράσης των παλιών Αιτωλοακαρνάνων «πέλαγο καλυβιώτικο». Τον χειμώνα του έτους 1925 σε μία τέτοια πρωτοφανή πλημμύρα, όπου τα πλημμυρισμένα νερά του ποταμού έφτασαν μέχρι τις πρώτες γραμμές του Δοκιμίου που συναντούμε για το Αγρίνιο ένας αγροφύλακας από το Αγγελόκαστρο με το όνομα Αλέξης Αράχωβας, ο οποίος επιτηρούσε το παραλίμνιο δάσος από παράνομους υλοτόμους και είχε την καλύβα του κάτω από τα κλαριά μιας ιτιάς σε παραλίμνια περιοχή της Λυσιμαχίας, όταν τα νερά του Αχελώου έφτασαν μέχρι την καλύβα του ενώ κοιμόνταν και του έσβησαν τη φωτιά, που είχε ανάψει για να ζεσταθεί, κατάλαβε τον κίνδυνο που διέτρεχε και με μιας ανέβηκε στη ιτιά για να σωθεί από τα νερά του πλημμυρισμένου Αχελώου που έφταναν τα 4-5 μέτρα. Ομως εκεί πάνω στο δένδρο της ιτιάς, εκτεθειμένος στην ασυγκράτητη βροχή που έπεφτε ασταμάτητα και το κρύο που του διαπερνούσε το κορμί δεν τα κατάφερε και άφησε πάνω στην ιτιά την τελευταία του πνοή, για να βρουν οι συγχωριανοί του το άψυχο σώμα του γαντζωμένο πάνω στο δένδρο της ιτιάς, μετά από τρεις μέρες, όταν κόπασε η πλημμύρα του ποταμού. Από τότε η θέση αυτή του κάμπου ονομάστηκε «ΙΤΙΑ Τ’ ΑΛΕΞΗ». Οι πρώτοι οικιστές του παλιού χωριού αναφέρουν προφορικές παραδόσεις των παλαιοτέρων κατοίκων ήταν οι οικογένειες Αναγνωστόπουλου (Μάντζου), Καρύμπα, Κατσούλη και Μπελεβώνη. Ενδέχεται οι Αναγνωστοπουλαίοι (Μαντζαίοι) να κατάγονται από την Ηπειρο καθώς τα περισσότερα δισύλλαβα επώνυμα δηλώνουν ηπειρώτικη καταγωγή ενώ για τις τρεις άλλες οικογένειες, δηλαδή αυτές των Καρύμπα, Κατσούλη και Μπελεβώνη, πιθανώς να έλκουν την απώτερη καταγωγή τους από τα επτάνησα και ειδικότερα από την Κεφαλονιά ή την Ιθάκη. Στην εκδοχή αυτή οδηγούμαστε για τους ακόλουθους λόγους. Η οικογένεια Καρύμπα στα χρόνια της επανάστασης είχε και δεύτερο επώνυμο, το επώνυμο Στασινός. Το επώνυμο Μπελε-βώνης έχει μάλλον λατινική προέλευση, που υποδηλώνει την εποχή της ενετικής κυριαρχίας των επτανήσων. Κατά τo χρονικό διάστημα 1463-1694, είχαμε τρεις ενετικές επιδρομές (Α’ 1463-1479, Β’ 1499-1503 και Γ’ 1684-1694) στην ενδοχώρα της Αιτωλοακαρνανίας από τα επτάνησα. Το εύφορο του εδάφους της περιοχής των Καλυβίων και γενικότερα της Αιτωλίας προσέλκυε, επιπλέον, πληθυσμούς από άγονα μέρη, όπως ήταν αυτά των επτανήσων. Επίσης οι περισσότερες ιδιοκτησίες που απλώνονται γύρω από το κοιμητηριακό παρεκκλήσι του Αη Νικόλα, όπου στην δυτική πλευρά του βρίσκονταν το παλιό χωριό, ανήκαν για εκατοντάδες χρόνια και συνεχίζει η πλειοψηφία αυτών να ανήκει στις παλιές αυτές οικογένειες. Τέλος, αλλά όχι το πιο ασήμαντο στοιχείο, οι καταλήξεις αυτών των επωνύμων, δηλαδή, -νος, -μπας (Στασινός ή Καρύμπας), -λης (Κατσούλης) και -ώνης (Μπελεβώνης) δηλώνουν κεφαλονίτικη ή Ιθακήσια ή γενικότερα επτανήσια καταγωγή.