Κυριακή 4 Απριλίου 2021
Ο κοιμητηριακός Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο κτίριο στα Καλύβια από την περίοδο της τουρκοκρατίας, ταπεινός ναός που κτίσθηκε προεπαναστατικά το 1676 από τους πρώτους κατοίκους, στην περιοχή όπου κάποτε υπήρχε το παλιό χωριό.
Ο Εθναπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, στην διάρκεια της τέταρτης περιοδείας του και συγκεκριμένα τον Μάρτιο του 1779, αφού επισκέφτηκε για τελευταία φορά την γενέτειρα του, το Μέγα Δένδρο Θέρμου, περιόδευσε στα χωριά της Αιτωλίας, όπως αναφέρεται σε επιστολή που έστειλε στον αδελφό του Χρύσανθο, οπότε εκτιμάται ότι διήλθε πιθανότατα και από τον Αϊ Νικόλα του παλιού χωριού των Καλυβίων, πριν διαβεί τον Αχελώο ποταμό, για να μαρτυρήσει στις 24 Αυγούστου 1779 στο Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου, από τις δυνάμεις του Κούρτ Πασά.
Αυτό συνάγεται από το χάρτη της περιοδείας αυτής του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, που δημοσιεύτηκε αρχικά στο βιβλίο «Κοσμάς ο Αιτωλός» του Αυγουστίνου Καντιώτου, αείμνηστου μητροπολίτου Φλωρίνης. Ο λαός αποκαλούσε, κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό «παππουλάκο» ή «παππουλάκη».
Η θέση «Παππουλάκη» του καλυβιώτικου κάμπου, που βρίσκεται 1 περίπου χιλιόμετρο βόρεια-βορειοανατολικά του χωριού, μας οδηγεί να συμπεράνουμε ότι, πιθανότατα, κατά τη διάρκεια της Α΄ περιοδείας του (1759-1762), οπότε έφτασε στο Βραχώρι αλλά και στο Ζαπάντι που απέχει 5 περίπου χιλιόμετρα από την θέση «Παππουλάκη» ο Πατροκοσμάς βρέθηκε στη περιοχή αυτή όπου κήρυξε στους Καλυβιώτες χριστιανούς-ραγιάδες μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα του Οθωμανού δυνάστη.
Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιά Τσελεμπή έφτασε στα Καλύβια κατά το έτος 1668, προερχόμενος από το Ζαπάντι. Αναφέρει για το παλιό χωριό των Καλυβίων, ότι είναι «χας» (τσιφλίκι) του μπέη του Κάρλελι, παραχωρημένο σ’ αυτόν από τον ίδιο τον Σουλτάνο. Μοιάζει με εξαίσιο αμπέλι που είναι μέσα σε κυπαρίσσια…»
Πάντως, ο παλιός ναός του Αγίου Νικολάου δεν ξεχώριζε πολύ από τα χαμηλά πλιθόκτιστα σπίτια των χριστιανών κατοίκων του Καλυβίων, προφανώς, για να μην προκαλούν τον Οθωμανό Τούρκο κατακτητή.
Πηγή: Από το βιβλίο «Καλύβια-Ιχνηλατώντας τον Καναδά» του Γιάννη Γρ. Διονυσάτου (2003)
