Δευτέρα 22 Ιανουαρίου 2024
Θαυμάσιες και εντυπωσιακές αεροφωτογραφίες από την περιοχή που εκβάλει ο ποταμός Αχελώος και σχηματίζει το δέλτα, νότια της Αιτωλοακαρνανίας, μας παρουσιάζει ο συμπατριώτης μας, Βασίλης Γαλατάς.
Ο Αχελώος ποταμός είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας, μετά τον Αλιάκμονα. Το συνολικό μήκος του από τα ορεινά της Πίνδου, στην περιοχή του Μετσόβου, μέχρι τις εκβολές στα όρια με το Ιόνιο πέλαγος, είναι 255 χλμ. ενώ η συνολική λεκάνη απορροής καταλαμβάνει έκταση 5960 τετρ. χλμ. με μέγιστο υψόμετρο τα 2470 μέτρα.
Πιο συγκεκριμένα, ο Αχελώος πηγάζει από το όρος Λάμκος ή Περιστέρι και ακολουθεί μια διαδρομή με διεύθυνση ροής περίπου Β-Ν έως ΒΑ-ΝΔ.
Περνά από την περιοχή δυτικά της Θεσσαλίας, διασχίζοντας τους νομούς Τρικάλων, τα όρια των νομών Καρδίτσας και Άρτας και στη συνέχεια, νοτιότερα, τα όρια των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Στο πέρασμά του, τροφοδοτεί τις τεχνητές λίμνες Κρεμαστών, Καστρακίου και Στράτου και τέλος κατέρχεται προς Νότο διαχωρίζοντας την Ακαρνανία από την Αιτωλία.
Είναι ο πλουσιότερος σε όγκο νερού γηγενής ποταμός της Ελλάδας και συμβάλλει αποφασιστικά στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της χώρας με τα επιμέρους υδροηλεκτρικά εργοστάσια που εδράζονται στα φράγματα των τεχνητών λιμνών που αναφέρονται και που ελέγχουν τη ροή των υδάτων.
Το Δέλτα του Αχελώου αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους της χώρας. Στη γύρω περιοχή κυριαρχεί το σύστημα των λιμνοθαλασσών Μεσολογγίου- Αιτωλικού, Ολοκαίνου ηλικίας, που συνδέονται με μια στενή διώρυγα. Από γεωλογική άποψη, η περιοχή ανήκει στην Ιόνιο ζώνη και το μεγαλύτερο τμήμα της λεκάνης καλύπτεται από τεταρτογενείς αποθέσεις, ενώ ξεπροβάλουν ανθρακικοί λόφοι και βράχοι. Όλη η περιοχή καλύπτεται με αργιλικής σύστασης ιζήματα χρώματος κυανού που αποτέθηκαν σε αλμυρό έως υφάλμυρο περιβάλλον, με μόνη εξαίρεση κατά μήκος της κοίτης που η απόθεση καφέ αργίλων έγινε σε γλυκό νερό.
Η παραλιακή ζώνη αποτελείται από άμμο και σχηματίζει τον λεγόμενο «βραχίονα» του Δέλτα. Πρόκειται για ένα δυναμικό σύστημα, συνεχώς μεταβαλλόμενο, που τα φυσικογεωγραφικά χαρακτηριστικά του ρυθμίζονται από τις ατμοσφαιρικές – υδρολογικές συνθήκες καθώς και από τη λειτουργία των θαλάσσιων ρευμάτων. Οι εμφανίσεις του αλπικού υποβάθρου στις εκβολές του ποταμού (λόφος Κουτσιλιάρη) το χαρακτηρίζουν ως ένα ιδιόμορφο Δέλτα που χρίζει ιδιαίτερης προσοχής και μελέτης.
Οι εκβολές του Αχελώου στο Ιόνιο πέλαγος σχηματίζουν ένα εκτεταμένο δέλτα, η μορφή του οποίου διαμορφώθηκε τα τελευταία 10.000 χρόνια από τις προσχώσεις του ποταμού, το οποίο χαρακτηρίζεται ως ένας από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους της Μεσογείου. Γι’ αυτό το λόγο, η περιοχή είναι προστατευόμενη από περιβαλλοντικές συμβάσεις (σύμβαση Ramsar) και φιλοξενεί πλήθος ειδών του ζωικού και φυτικού βασιλείου. Πιο συγκεκριμένα, εντοπίζονται καλαμιώνες, βάλτοι με πλούσια βλάστηση, υφάλμυρες λιμνοθάλασσες, αμμοθίνες σπάνιες πλέον στο μεσογειακό περιβάλλον και υγρολίβαδα συνθέτουν ένα εκπληκτικό τοπίο εξαιρετικής βιολογικής σημασίας. Η συνέχειά του επιτυγχάνεται μέσω των γλυκών νερών και των φερτών υλών του Αχελώου, απαραίτητων στοιχείων για τη διατήρηση της λιτότητας και των βραχονησίδων που προστατεύουν τις λιμνοθάλασσες από τη διαβρωτική ορμή της θάλασσας. Στο δέλτα επίσης φιλοξενείται μια πλούσια ορνιθοπανίδα και η ιδιαιτερότητά του να μην παγώνει το χειμώνα τον καθιστά καταφύγιο για να διαχειμάζουν είδη που θα εξολοθρεύονταν στα βορειότερα ψυχρά κλίματα.
Ωστόσο, η ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή - όπως αυτή εκφράζεται μέσα από εντατικές καλλιέργειες, αποστραγγίσεις, λαθροθηρία, αυθαίρετη δόμηση, απόθεση αποβλήτων, εγκιβωτισμό της κοίτης του ποταμού - προκαλεί ισχυρές πιέσεις στην βιωσιμότητα αυτών των υγροτόπων. Η εξαγγελθείσα από τη δεκαετία του 1980 εκτροπή του Αχελώου φαντάζει σαν αναγγελία της οριστικής καταστροφής του.
Από περιβαλλοντικής άποψης, πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Μεσογείου καθώς ξεχωρίζει για την πλούσια υδροφορία του, φιλοξενώντας πλήθος ειδών του φυτικού και ζωικού βασιλείου. Για το λόγο αυτό εντάσσεται στη σύμβαση Ramsar και χαρακτηρίζεται ως περιοχή Natura 2000 – ζώνη ειδικής προστασίας (SPA). Από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στην δελταϊκή πεδιάδα, ξεχωρίζουν οι εκτεταμένες καλλιέργειες σε όλη την έκταση νότια του χωριού Κατοχή και οι ιχθυοκαλλιέργειες κυρίως στη λιμνοθάλασσα Αιτωλικού – Μεσολογγίου.
Φωτογραφίες –video: Βασίλης Γαλατάς
https://www.youtube.com/watch?v=cijeRVpXGfc
Αντλήθηκαν στοιχεία από την διπλωματική εργασία της Ελισσάβετ Φελώνη, Γεωλόγου με τίτλο: «Δέλτα Αχελώου - Μορφομετρική ανάλυση δελταϊκής προεξοχής και υδρολογική μελέτη ευρύτερης περιοχής»
Επίβλεψη: Στουρνάρας Γεώργιος, Καθηγητής Υδρογεωλογίας - Τεχνικής Γεωλογίας
Αθήνα, Σεπτέμβριος 2012
ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΤΟΜΕΑΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ