Πέμπτη 7 Σεπτεμβρίου 2023
Τέλεση του Μεγάλου Εσπερινού παρουσία πολλών πιστών και αναβίωση του εθίμου των Αρματωμένων, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 7/9 στο εξωκλήσι της Υψηλής Παναγιάς, στην ευρύτερη περιοχή Ζαπαντίου, παραμονή της εορτής του Γενεσίου της Θεοτόκου.
Μετά από έναν αιώνα αναβίωσε το έθιμο των «Αρματωμένων από μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου «Παλαιόκαστρο» Νεάπολης Αγρινίου, ένα έθιμο όπου σύμφωνα με την παράδοση, ετελείτο κάθε έτος την 8η Σεπτεμβρίου.
Την οργάνωση της εκδήλωσης είχαν ο δήμος Αγρινίου και η Κοινότητα Ελαοφύτου (Τριαντέϊκα).
Ο Αλέξιος Γ. Κατεφίδης, καθηγητής και ερευνητής γράφει σχετικά:
Για το έθιμο αυτό, των αρματωμένων στη «Ψηλή Παναγιά» στο Ζαπάντι, μας αναφέρει ο Μιλτ. Τζάνης στη Νέα Εστία τεύχος 698/1956 σ.1095, … "το έθιμο των αρματωμένων, τηρείτο εις το Αγρίνιον, από του 1828 μέχρι του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και τάζετο την 8 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους , την του γενεσίου της Θεοτόκου, εις ανάμνησιν των εορτών που έγιναν όταν η Γ’ Εθνική Συνέλευσις του Άργους, παρεχώρησε μουσουλμανικήν γήν του χωρίου Ζαπάντι είς τους κατοίκους του Βραχωρίου, δια της τοποθετήσεως εις Ναύπακτον των προσωρινώς εγκατεστημένων εκεί Σουλιωτών.
Το πανηγύρι ετελείτο την 8η Σεπτεμβρίου εκάστου έτους εις το εξωκκλήσιον Ψιλή Παναγία του Ζαπαντίου, όπου από της προηγουμένης μετέβαινον εκεί ομάδες αρματωμένων. Δεν είναι πολλά τα χρόνια που σταμάτησε το έθιμον αυτό στο Αγρίνιο ώστε να είναι εύκολον να λησμονηθεί"….
Επίσης στην εν λόγω περιοχή έχουμε αναφορά για την συγκεκριμένη πανήγυρη από πολύ παλαιότερα, από τον Σεπτέμβρη του 1684, όπου στη περιοχή, Μεγάλη χώρα στο Ζαπάντι, ήταν συγκεντρωμένοι πολλοί Έλληνες τότε λόγω πανηγυριού. Η αναφορά στο πρωτότυπο ιταλικό κείμενο έχει ως εξής:
«Erano molto decantate de greci le ricchezze della grossa Terra di Zappandi, a cagione della famosa fiera ivi solita a farsi".....από τη σ.199 του έργου, Historia delle guerre d'Europa: dalla comparsa dell'armi ottomane nell'Hungheria l'anno 1683 di Nicola Beregani nobile veneto. Parte prima [-seconda], Volume 1, 1698»
Σημειώνεται ότι εκεί, τον Σεπτέμβριο του 1684, στη θέση "STURMILUS", σημερινή περιοχή Όχθια, στη διάβαση του Αχελώου προς την Υψηλή Παναγία, είχαμε την μάχη των Ενετών (με το στράτευμα του Francesco Morosini) κατά των Οθωμανών (του Sefer Aga).
Φωτογραφία εποχής, όπου παρατηρείται πίσω από τους αρματωμένους, "ζυγιά", με ξηροντάουλο και δύο ζουρνάδες. Από το αρχείο του Ιωάννη Κ. Κουτρουμπούση.
- Συντάκτης του ιστορικού άρθρου, έρευνα και ©: Αλέξιος Γ. Κατεφίδης, καθηγητής, τέως υποδιευθυντής στο Ελληνικό Λύκειο Νυρεμβέργης.
- Αναρτήθηκε στη σελίδα Αιτωλία και Ακαρνανία στο πέρασμα του χρόνου, Aetolia Acarnania tempus.
Ευχαριστούμε την κα Εύη Βαζούκη - Καραθάνου για την παραχώρηση φωτογραφιών
