Τετάρτη 19 Απριλίου 2023
Πραγματοποιήθηκε χθες Τρίτη 18 Απριλίου, ενώπιον πολυπληθούς κοινού, η παρουσίαση του βιβλίου του Δημήτρη Β. Αλεξανδρή υπό τον τίτλο: «Δημήτρης Μακρής - Ο Κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού – Ο Στρατηγός της Επανάστασης – Οι 1.326 Αγωνιστές του», στην Παλαιά Δημοτική Αγορά, εκδήλωση που διοργάνωσε ο Δήμος Αγρινίου.
Παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων και απηύθηναν χαιρετισμούς η Αντιδήμαρχος Πολιτισμού κα Μαρία Παπαγεωργίου, ο Αστυνομικός Διευθυντής Ακαρνανίας κ. Δημήτρης Γαλαζούλας, ενώ το παρών έδωσαν, ο υποψήφιος βουλευτής ΚΙΝΑΛ-ΠΑΣΟΚ Πάνος Τρυφιάτης, ο πρώην δήμαρχος Αγρινίου, Παύλος Μοσχολιός, ο Πρόεδρος Κοινότητας Γαβαλούς, Ανδρέας Γούλας, Πρόεδρος Κοινότητας Άκρων Λιθοβουνίου, Κωνσταντίνος Αλεξανδρής, ο Πρόεδρος Κοινότητας Καλυβίων, Δημήτρης Αναστασίου, εκπρόσωποι φορέων και συλλόγων κ.ά.
Οι αξιόλογοι ομιλητές ήταν οι:
Γιάννης Δ. Μακρής: Πρόεδρος της Διεθνούς Αδελφότητας Απογόνων των Ελεύθερων Πολιορκημένων Μεσολογγίου
Βασίλειος Πατρώνης: Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών.
Χρήστος Κυριαζής: Εκπαιδευτικός
Δημήτριος Αλεξανδρής: Ιστορικός Ερευνητής- συγγραφέας του Βιβλίου.
Την συζήτηση συντόνισε η κα Αναστασία Ξουργιά , Εκπαιδευτικός.
Ο κ. Γιάννης Μακρής, μίλησε για το παρουσιαζόμενο βιβλίο, αναπτύσσοντας με την εξαιρετική του ευφράδεια τα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στην πιο κρίσιμη καμπή του Απελευθερωτικού Αγώνα των Ελλήνων και που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Καπετάνιου του Ζυγού, ενδόξου προγόνου του Δημήτρη Μακρή. Μεταξύ των άλλων είπε και τα παρακάτω:
«Το βιβλίο χωρίζεται σε δυο τμήματα, το βιογραφικό του Ήρωα και το άλλο απαρτίζεται από το αποτέλεσμα μιας κοπιαστικής δουλειάς του συγγραφέα για να συγκεντρώσει τα ονόματα και την ιστορία των χιλίων τριακοσίων τόσων ονομάτων ανθρώπων οι οποίοι πήραν μέρος υπό τις οδηγίες του Κλεφτοκαπετάνιου Δημήτρη Μακρή. Η επίπονη εργασία του συγγραφέα αποδεικνύει ότι στην Επανάσταση κανείς δεν ήταν «ανώνυμος αγωνιστής», απλώς η ιστορία δεν έχει καταγράψει τα ονόματά τους. Η Αδελφότητα έχει ξεκινήσει από χρόνια μια διαδικασία και έχει φθάσει στο σημείο να συγκεντρώσει περί τα πέντε χιλιάδες ονόματα.
Και επειδή πιστεύουμε ότι η ταυτότητα των νέο-Ελλήνων είναι κάτι σημαντικό και μοναδικό και εξ’ αυτών απορρέει η υποχρέωση προς την υπόλοιπη οικουμένη να διατηρηθεί αυτή η ταυτότητα προσπαθούμε να καλλιεργήσουμε την Ιστορική Μνήμη και να την φέρουμε σε προσωπικό επίπεδο… Δηλαδή ο καθένας να διερευνήσει την καταγωγή του, να βρει τους προγόνους του και μέσα από αυτή την διαδικασία να ψηλαφίσει την ιστορία της οικογένειάς του….»
Ο κ. Βασίλης Πατρώνης μίλησε για τον Κλεφτοκαπετάνιο Δημήτρη Μακρή και τον πολυτάραχο βίο του «στο κλαρί» πάνω στον Ζυγό, στα πεδία των μαχών, στην υπεράσπιση και την μεγαλειώδη έξοδο του Μεσολογγίου που θαύμασε και έκλαψε η Ευρώπη.
Δήλωσε από την αρχή της ομιλίας του για την ιδιαίτερη περηφάνια που νοιώθει καθώς στην καταγραφή των αγωνιστών που έπεσαν μαχόμενοι περιλαμβάνεται ο συνονόματός του Βασίλης Πατρώνης που έχασε την ζωή του 21 ετών στην ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου… Αλλά και για άλλο του πρόγονο που υπηρέτησε στο στράτευμα του Στρατηγού Μακρή στα 1832, τον 29χρονο τότε, Ανθυπολοχαγό Νικόλαο Πατρώνη, μακρινό του πρόγονο από τον τόπο του, την Γαβαλού Μακρυνείας, στους πρόποδες του Ζυγού.
Συνεχίζοντας την ομιλία του ο Βασίλης Πατρώνης, αναπόλησε και μετέφερε ιστορίες στο ακροατήριο από τα παιδικά του χρόνια… Από όταν στην παιδική του ηλικία παίζανε «πόλεμο» και χρησιμοποιούσαν ως όπλο ένα οικογενειακό κειμήλιο, το «κουμπούρι» όπως έλεγαν, τη βραχύσωμη πιστόλα του προγόνου τους Νίκου Πατρώνη, που από γενιά σε γενιά πέρασε στα χέρια του πατέρα του.
«Ξεκολλώντας» από τις παλιές αναμνήσεις, μίλησε για την προσωπικότητα του Μακρή και του συγγραφέα. Τόνισε ότι παρόμοια εγχειρήματα τοπικής ιστοριογραφίας έχουν να αντιμετωπίσουν τον πειρασμό της αγιογραφίας, ιδιαίτερα αν πρόκειται για προσωπικότητες όπως ο «Κλεφτοκαπετάνιος του Ζυγού». Υπάρχει δηλαδή ο κίνδυνος να υπερτονίσουμε τα θετικά και τα επιτεύγματα του «δικού μας ανθρώπου», του καπετάνιου της περιοχής μας, περιορίζοντας ή και αποκρύπτοντας τα λάθη του, τις «μαύρες του σελίδες».
«Νομίζω -συνέχισε- ότι αντιπαρέρχεται ο Αλεξανδρής τον κίνδυνο της αγιογράφησης, εντάσσοντας δηλαδή τον Μακρή στον πραγματικό κόσμο του ’21 και όχι σε ένα ιδεατό πεδίο. Σε αυτό τον βοηθάει και η προσωπικότητα του ίδιου του βιογραφούμενου που δεν έδινε αφορμές για αυθαίρετες παρερμηνείες και κακολογίες.
Ο Μακρής κράτησε τον νταϊφά του έξω από καπάκια και συνδιαλλαγές, αρχικά με τον Αλή Πασά και στη συνέχεια με την Οθωμανική διοίκηση. Αρνήθηκε το αρματολίκι του Ζυγού, όταν του προσφέρθηκε μετά την ήττα του Αλή, απαξιώνοντας καν να απαντήσει στη σχετική πρόταση. Δεσμεύτηκε εξαρχής και με συνέπεια στις αρχές της Επανάστασης χωρίς πισωγυρίσματα και κρυφές βλέψεις και παρέμεινε προσηλωμένος στον αδιαπραγμάτευτο πόλεμο της εθνικής ανεξαρτησίας από την αρχή έως το τέλος του Αγώνα. Υπήρξε Άγιος, λοιπόν, ο Μακρής; Όχι βέβαια, υπήρξε άνθρωπος της εποχής του, της εποχής των ανατροπών και της επαναστατικής ανασυγκρότησης της χώρας του, με τις βαθύτατες ρήξεις και τις ανατροπές, με τα πάθη και τις συγκρούσεις που αυτή εμπεριείχε. Και μέσα στο πλαίσιο αυτό και λάθη έκανε και αδυναμίες φανέρωσε και σε αδικίες υπέπεσε. Ωστόσο, συγκρινόμενος με άλλους οπλαρχηγούς, δεν υπονόμευσε ποτέ τον εθνικό αγώνα προτάσσοντας το προσωπικό του συμφέρον, ούτε επιβάρυνε υπέρμετρα τους εθνικούς πόρους με παράλογες απαιτήσεις ή εγωιστικούς υπολογισμούς».
Ο κ. Χρήστος Κυριαζής, ανέφερε ότι είναι πολύ υπερήφανος για το ότι ο οπλαρχηγός Δημήτρης Μακρής κατάγεται από τον γενέθλιο τόπο της Γαβαλούς. Αναφέρθηκε στην προσωπικότητα του Κλεφτοκαπετάνιου του Ζυγού, σε ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στην περιοχή και το καθοριστικό ρόλο του στην πολιορκία του Μεσολογγίου, ενώ τόνισε το γεγονός ότι ο Δημήτρης Μακρής, δεν ζήτησε μετά την Επανάσταση από την Πολιτεία τιμές και ανταλλάγματα, αλλά θέλησε να ζήσει μια ήρεμη και φτωχική ζωή.
Στην ομιλία του ο συγγραφέας κύριος Δημήτριος Αλεξανδρής είπε τα παρακάτω:
Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας. Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται στο Αγρίνιο, ένα ιστορικό μου βιβλίο, το οποίο αφορά τον Δημήτρη Μακρή.
Οι ιστοριοδίφες αξιοποιούν τις αρχειακές πηγές και διερευνούν την τοπική ιστορία, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στην ιστορική καταγραφή της κάθε περιοχής. Η ορθή γνώση της τοπικής ιστορίας είναι αναπόσπαστο μέρος της συνολικής ιστορίας. Και η συνολική αυτή γνώση της ιστορίας διευρύνει τα όρια της αναγκαίας αυτογνωσίας μας, ως Ελλήνων και ως ανθρώπων και μάλιστα στην εποχή μας που τα πάντα διακυβεύονται, αμφισβητούνται και απειλούνται.
Η ιστορική έρευνα φέρνει στο φως, στοιχεία και γεγονότα άγνωστα σε πολλούς μέχρι σήμερα. Όσο αναφορά για την πόλη του Αγρίνιου όπου γίνεται σήμερα η παρουσίαση, θα ήθελα να σας παρουσιάσω κάποια πρόσφατα στοιχεία. Εδώ και λίγα χρόνια, κυκλοφόρησαν στην Άγκυρα, από τα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κατάστιχα με στοιχεία που αφορούν την περιοχή μας, το Κάρλελι όπως ονομάζονταν τότε, από το έτος 1514. Το Βραχώρι εμφανίζεται σε κατάστιχο του 1521 ως Κατούνα Βιργκαριχόρ και είχε μόνο 13 χριστιανικές οικογένειες. Σε κατάστιχο του 1645 καταγράφονται και τα ονοματεπώνυμα των αρχηγών των οικογενειών. Σε ένα άλλο κατάστιχο του 1711 πέρα από τα ονοματεπώνυμα των αρχηγών των οικογενειών, καταγράφονται αναλυτικά και οι φόροι που πλήρωσε το κάθε χωριό στους Οθωμανούς. Το ίδιο έτος το Βραχώρι είχε 45 χριστιανικές οικογένειες εκ των οποίων οι 7 ήταν χήρες και μαζί οι υπόλοιπες 38 πλήρωσαν 8.000 Ακτσέ φόρο. Το Ακτσέ ήταν μικρό, ασημένιο, τούρκικο νόμισμα. Λίγο αργότερα το 1732 οι χριστιανικές οικογένειες μειώθηκαν σε 7 ενώ το ίδιο έτος καταγράφονται και 65 μουσουλμανικές οικογένειες στο Βραχώρι.
Τα στοιχεία αυτά, συμπληρώνουν ακόμη ένα κομμάτι στο παζλ της ιστορίας αυτού του τόπου.
Ας έλθουμε τώρα στο βιβλίο που παρουσιάζουμε απόψε. Το βιβλίο αυτό είναι γόνιμος καρπός πολύχρονου, δημιουργικού και υπεύθυνου ερευνητικού μόχθου. Αν και ειπώθηκαν πολλά από τους προλαλήσαντες ομιλητές, εγώ θα ήθελα να επισημάνω μερικά ακόμη στοιχεία.
Το σύγγραμμα αποτελείται από 526 σελίδες που κατανέμονται σε τέσσερα κεφάλαια.
Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται στην προεπαναστατική περίοδο και στην ανυπότακτη Κλεφτουριά του Ζυγού, που τελευταίος Καπετάνιος της ήταν ο Δημήτρης Μακρής. Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι ο νταϊφάς του Ζυγού ήταν ο μοναδικός σε όλη την Ρούμελη και στον Μόριά, που επιβίωσε μέχρι την Επανάσταση του '21, από τον φοβερό διωγμό των Οθωμανών στις αρχές του 19ου αιώνα. Ποτέ δεν προσκύνησε ή δεν έκανε καπάκια με τον κατακτητή.
Η ψυχολογία των Κλεφτών του Ζυγού, ήταν τέτοια που αντιμετώπιζαν τους Οθωμανούς με περιφρόνηση και αίσθημα ανωτερότητας ακόμη και όταν βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, λόγω της αριθμητικής υπεροχής και της υπεροχής των όπλων των εχθρών. Ποτέ τους δεν συμβιβάστηκαν ή περισσότερο δεν παραδόθηκαν στον εχθρό. Και στις δύσκολες στιγμές, που όλα έδειχναν χαμένα, όταν περικυκλώθηκαν από τον εχθρό, εκείνοι με τα γιαταγάνια στα χέρια, έκαναν την δική τους έξοδο, χωρίς να υπολογίζουν τις απώλειες, αρκεί όσοι μπορούσαν να περάσουν από τα εχθρικά στίφη, να ανακτούσαν την ελευθερία τους.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και κυρίως στις πολιορκίες, στις μάχες και στις εκστρατείες, που πήρε μέρος το ένοπλο σώμα του Δημήτρη Μακρή.
Καθ'όλη την διάρκεια της Επανάστασης, διακρίνουμε την ανδρεία και την γενναιότητα του Δημήτρη Μακρή.
Αυτός ξεκίνησε την Επανάσταση στη Δυτική Ρούμελη με το κτύπημα στη Σκάλα του Μαυρομάτη στις 5 Μαρτίου 1821.
Αυτός μπήκε στο Μεσολόγγι στις 20 Μαΐου και υποχρεώθηκαν αναγκαστικά στη συνέχεια και οι άλλοι οπλαρχηγοί της Δυτικής Ρούμελης, να πάρουν τα όπλα ενάντια στον εχθρό.
Στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου, ο Μακρής ήταν από τους λίγους Ρουμελιώτες που μαζί με τους Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς απέκρουσαν την μεγάλη επίθεση των Τούρκων τα ξημερώματα της 25ης Δεκεμβρίου 1822, όταν πολλοί άλλοι οπλαρχηγοί βρίσκονταν στο τουρκικό στρατόπεδο και ο Μαυροκορδάτος με τον Μάρκο Μπότσαρη είχαν έτοιμη την πάσαρα να διαφύγουν προς την Πελοπόννησο.
Ο Δημήτρης Μακρής ήταν ο Πολέμαρχος της ηρωικής Εξόδου της φρουράς του Μεσολογγίου τον Απρίλιο του 1826. Αυτός διέσχισε τα εχθρικά στρατεύματα στον κάμπο του Μεσολογγίου και πολέμησε με τον Μουστάμπεη στον Άι-Συμιό. Αυτός κατόρθωσε να οδηγήσει το σώμα των Εξοδιτών, που γλύτωσε από την μεγάλη σφαγή και την αιχμαλωσία, με ασφάλεια στο Ζυγό και από εκεί στην Δερβέκιστα.
Μετά την πτώση του Μεσολογγίου, όταν σχεδόν όλοι οι οπλαρχηγοί της Ρούμελης δήλωσαν υποταγή στον Κιουταχή, ο Μακρής με τον Καραϊσκάκη, ήταν οι μόνοι που δεν προσκύνησαν. Στα τέλη του 1826 αφού πέρασε από την Πελοπόννησο και πάλι στην Ρούμελη, ο γενναίος αυτός Καπετάνιος ξεσήκωσε την Δυτική Ρούμελη στα όπλα και με τον νταϊφά του πήρε μέρος στις μάχες της Ανατολικής Στερεός, βοηθώντας τον Καραϊσκάκη.
Τα δύο επόμενα χρόνια πολέμησε χους Τούρκους, μέχρι την απελευθέρωση όλης της Δυτικής Ρούμελης τον Μάιο του 1829.
Πέρα από την ανδρεία και την γενναιότητα που διέκριναν τον Δ. Μάκρη και που φάνηκαν κατά την διάρκεια του αγώνα, τον διέκρινε και η μεγάλη του αγάπη για τον τόπο του, τις δύο χώρες και το Ζυγό, όπου ήταν ο Καπετάνιος τους και για τους ανθρώπους του. Γι'αυτό αν ο ίδιος έλειπε, πάντα ασφάλιζε την επαρχία του Ζυγού, με φρουρές στο Μεσολόγγι-Αιτωλικό και στον Πάνω Ζυγό.
Πολλές φορές αγνοώντας μάλιστα και τις διαταγές της Διοίκησης, έτρεχε να βοηθήσει, όταν κινδύνευε η περιοχή από τους Τούρκους.
Αλλά και οι συμπατριώτες του αγαπούσαν υπερβολικά τον Καπετάνιο τους, όπως αναφέρει η εφημερίδα Αθηνάτο 1858. (Το δημοσίευμά της θα το διαβάσετε στο βιβλίο).
Στο τρίτο κεφάλαιο καταγράφονται η στρατιωτική πορεία του Δ. Μάκρη, στο νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος (Ελαφρά Τάγματα, Τετραρχίες) και τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Υπάρχουν στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, τρεις φάκελοι της Γραμματείας των Στρατιωτικών, όπου περιλαμβάνονται δύο τριμηνιαίες καταστάσεις μισθοδοσίας του έτους 1832, του Κ’ Τάγματος που διοικούσε ο Δημήτρης Μακρής και υπογράφονται από τον Ταγματάρχη Πέτρο Τσερπέλη. Στις καταστάσεις που αναφέρονται στο Παράρτημα του βιβλίου, αναγράφονται τα ονοματεπώνυμα των 405 στρατιωτικών που υπηρετούσαν στο Τάγμα, ο βαθμός, η ηλικία, ο τόπος καταγωγής και το χρηματικό ποσό του μισθού ενός εκάστου. Από αυτές προκύπτει ότι ο Στρατηγός Δημήτρης Μακρής ήταν τότε σε ηλικία 52 ετών, άρα είχε γεννηθεί το 1780 και όχι το 1778 ή το 1772, όπως πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Ο Μακρής από το 1836 έως τα μέσα του 1838 που αποστρατεύτηκε, ήταν διοικητής της 5ης Τετραρχίας με έδρα το Μεσολόγγι. Πέθανε στη Γαβαλού στις 27 Αυγούστου 1841 και ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο του Αγίου Αθανασίου στο Μεσολόγγι.
Στο τέταρτο κεφάλαιο καταγράφονται οι 1.326 Αγωνιστές, οι Πεσόντες και οι Αιχμάλωτοι, που πολέμησαν στην Επανάσταση, υπό τις οδηγίες του Δημήτρη Μακρή, από τις περιοχές του Πάνω και Κάτω Ζυγού και τα χωριά των περιφερειών Μεσολογγίου, Αιτωλικού, Τριχωνίδας, Ναυπακτίας, Βάλτου, Ξηρομέρου και Ευρυτανίας. Από το Βραχώρι κατάγονταν 12 Αγωνιστές από τους οποίους 5 έπεσαν στον Αγώνα ενώ 2 αιχμαλωτίστηκαν.
Ο Δημήτρης Μακρής υπήρξε από τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς του Αγώνα στην περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας και από εκείνους που δεν εξαργύρωσε τους αγώνες του με υλικά αγαθά, μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους.
Αποτελεί πρότυπο Αγωνιστή τόσο για την καθοριστική συνεισφορά του στα πεδία των μαχών, όσο και για την απελευθέρωση κομβικών περιοχών της Δυτικής Ελλάδας. Μετά την Απελευθέρωση έζησε την υπόλοιπη ζωή του μεταξύ Μεσολογγίου και Γαβαλούς, με τους ανθρώπους που μοιράστηκε τους σκληρούς και αιματηρούς αγώνες για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού.
Δεν δέχτηκε ποτέ αξιώματα και άλλους τίτλους, εκτός από εκείνον που δικαιούνταν, του Καπετάνιου του Μεσολογγίου.
Έμεινε έτσι απροσκύνητος σ' ολόκληρη τη ζωή του. Ανήκει σε μια ιδιαίτερη κατηγορία ανδρών που εμπνέουν και παραδειγματίζουν στον ίδιο βαθμό, για τις ηρωικές πράξεις που έκανε, αλλά και για τις πράξεις τις οποίες δεν έκανε. Δεν συνεργάστηκε ποτέ με τους Οθωμανούς, δεν έκανε καπάκια, δεν ενεπλάκη στον αιματηρό εμφύλιο και δεν επεδίωξε ποτέ προσωπικά αξιώματα και τιμές.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο Δημήτριος Μακρής αποτελεί μια εμβληματική μορφή του Αγώνα, που θα πρέπει να εμπνέει τους Έλληνες στο πέρασμα των αιώνων».
Μετά το πέρας της εκδήλωσης ο συγγραφέας παρέμεινε στον χώρο συζητώντας και υπογράφοντας το βιβλίο του. Όλοι του ευχήθηκαν να είναι καλοτάξιδο και στο επόμενο!
Επιμέλεια: Γιώργος Αν. Πανταζόπουλος
