Σάββατο 24 Ιουλίου 2021
Ο Κωνσταντίνος Δ. Καραπάνος (1923-1944) από τη Σταμνά Μεσολογγίου, ήταν ένας ακόμη Έλληνας πατριώτης που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές το πρωϊνό της 31ης Ιουλίου 1944, στα Καλύβια, δίνοντας τη ζωή του για την ελευθερία της πατρίδος!
Σύμφωνα με την προφορική μαρτυρία της ανιψιάς του Λευκοθέας (Λευκής) Καραπάνου, οι γονείς του ήταν ο Δημήτρης και η Κορίνα Καραπάνου, ενώ είχε άλλα δυο αδέρφια, το Νίκο και τον Αντώνη. Η οικογένειά του ασχολούνταν με την καλλιέργεια καπνών.
Ο Κωνσταντίνος ήταν ο μικρότερος από τα αδέρφια, ήταν όμορφο παλληκάρι με σγουρά μαύρα μαλλιά. Ο αδερφός του Νίκος είχε πεθάνει λίγο καιρό πριν, από φυματίωση. Από διάφορα αίτια είχαν ¨χαθεί¨ και άλλα παιδιά της οικογένειας.
Μετά το σαμποτάζ με την ανατίναξη του τραίνου στο σταθμό Αιτωλικού, τα πράγματα άλλαξαν δραματικά και οι Γερμανοί κατακτητές με τους ντόπιους συνεργάτες τους, προέβησαν σε αυστηροποίηση των μέτρων ασφαλείας στην περιοχή μεταξύ Αιτωλικού και Σταμνάς, αλλά και σε πολλές διώξεις και συλλήψεις πολιτών.
Σύμφωνα με την αφήγηση που προέρχεται από το αρχείο του Καπετάνιου του 2/36 εφεδρικού Τάγματος του ΕΛΑΣ, Νίκου Κούστα, τουλάχιστον 10 περίπου περιπτώσεις σαμποτάζ με εκρηκτικά έγιναν από το 2/36 εφεδρικό Τάγμα του ΕΛΑΣ από το Κεφαλόβρυσο Αιτωλικού μέχρι την Σταμνά, με περιορισμένα αποτελέσματα καθυστερώντας τους Γερμανούς στην οδική και σιδηροδρομική επικοινωνία καθώς και στην μεταφορά στρατιωτικού υλικού και στρατευμάτων. Οι Γερμανοί έχοντας απόλυτη ανάγκη αυτή την επικοινωνία, ειδικά τον άξονα Μεσολογγίου- Αγρινίου ως μοναδική αρτηρία από Δυτ. Ελλάδα σε Ήπειρο και Δυτ. Μακεδονία για την Κεντρική Ευρώπη έλαβαν πρόσθετα μέτρα ασφάλειας.
Συγκεκριμένα:
1.Εγκατέστησαν στα Σταμνά τμήμα Τάγματος Ασφαλείας (Γερμανοτσολιάδων) και ομάδα Γερμανών με επικεφαλή αξιωματικό, με όλα τα μέσα τηλεπικοινωνιών και μετακίνησης.
2. Ενίσχυσαν την φρουρά του τραίνου με 24 άνδρες με επικεφαλή αξιωματικό με ασύρματο για να επικοινωνούν.
3.Εγκατέστησαν περιστρεφόμενο μυδράλιο στο τελευταίο ανοιχτό βαγόνι.
4.Το χειρότερο όμως ήταν ότι σαν πρώτο βαγόνι έβαλαν κλούβα γεμάτη Έλληνες πατριώτες απ’ τις φυλακές Μεσολογγίου ή Αγρινίου, ανάλογα με την φορά του τραίνου και στο κέντρο της κλούβας, νάρκη έτοιμη για ανατίναξη. Η τοποθέτηση της κλούβας σαν ¨ασπίδα¨ για να αποφύγουν τις επιθέσεις μας ανάγκασε να σταματήσουμε αρχικά κάθε ιδέα για σαμποτάζ του τραίνου.
Η μάχη του Αιτωλικού ήταν από τις σοβαρότερες μάχες της Δυτ. Ελλάδας γιατί είχε τρομερή ευμενή απήχηση σε όλη την περιοχή με πολλές και βαριές απώλειες για τους Γερμανούς…».
Όπως μας εξιστορεί η κα Λευκοθέα (Λευκή) Καραπάνου, ο πατέρας της, Αντώνης Καραπάνος (1914-1956) ήταν οργανωμένος στο ΕΑΜ και τον ειδοποίησε κάποιος από το χωριό ότι, «οι Γερμανοί θα έρθουν να τον συλλάβουν και θα κάψουν το σπίτι. Πρέπει να φύγεις…» του είπε επιτακτικά...
Ο Αντώνης, γνωρίζοντας τι θα επακολουθούσε, ντύθηκε με γυναικεία ρούχα και είπε στον αδερφό του Κωνσταντίνο να φύγουν μαζί για να μη συλληφθούν… Ο Κωνσταντίνος του αποκρίθηκε, μάλλον με αφέλεια, χωρίς να γνωρίζει τις συνέπειες: «Γιατί να φύγω, δεν έχω κάνει κάτι…» Και έτσι έμεινε σπίτι…
Ο Αντώνης δεν κατάφερε να τον μεταπείσει και φεύγοντας βιαστικά και με πολλές προφυλάξεις, κρύφτηκε σε τοποθεσία έξω από το χωριό.
Έτσι λοιπόν, αφού οι Γερμανοί δεν βρήκαν τον Αντώνη, έπιασαν τον 21χρονο Κωνσταντίνο στο σπίτι του… Τελικά το σπίτι δεν το έκαψαν οι Γερμανοί αφού είδαν ότι στην κούνια ήταν ένα μωρό, η Λευκοθέα, ηλικίας ενός έτους….
Σύμφωνα με όσα γνωρίζει από περιγραφές συγγενικών της προσώπων η κα Λευκοθέα Καραπάνου, λίγη ώρα αφότου συνελήφθη ο θείος της Κωνσταντίνος, εκείνος παρακαλώντας ζήτησε από κάποιον αστυνομικό που γνώριζε, να παρέμβει και να τον σώσει αυτή την ύστατη στιγμή: «Σώσε με μπάρμπα… και αυτός του μίλησε απότομα και σκληρά: «Να σκοτωθείς και εσύ…» ήταν τα λόγια του.
Κυριολεκτικά θα λέγαμε ότι ο Κωνσταντίνος συνελήφθη και οδηγήθηκε βίαια στις φυλακές Αγρινίου από τους Γερμανούς λίγες μέρες πριν γίνει η μαζική εκτέλεση στα Καλύβια…
Η εκτέλεση και ο απαγχονισμός των 59 πατριωτών στα Καλύβια Αγρινίου, έγιναν το πρωί ώρα 7 π.μ. της Δευτέρας 31ης Ιουλίου 1944.
Εκεί δίπλα λοιπόν στις γραμμές του τραίνου στη θέση «Φυλάκιο», ακριβώς στο τόπο που κατέληξε το γερμανικό όχημα εκτελέστηκαν, από το γερμανικό εκτελεστικό απόσπασμα, κατά ομάδες των δέκα, των οκτώ ή των πέντε, όπως τους κατέβαζαν από τα 3-4 φορτηγά-καμιόνια, που τους είχαν φορτώσει, τα οποία συνοδεύονταν από ουλαμό (5) αρμάτων μάχης, πενήντα (55) πατριώτες, ενώ κρεμάστηκαν, αφού χρησιμοποίησαν οι δήμιοι τραπέζι για να τους ανεβάσουν προκειμένου να τους περάσουν τις θηλιές, σε τηλεγραφόξυλα, που υπήρχαν κατά μήκος της γραμμής, τέσσερις λεβέντες πατριώτες, μεταξύ των οποίων, δύο καπεταναίοι του ΕΛΑΣ.
Οι στιγμές απόλυτα ανθρώπινες. Τα γοερά κλάματα των μελλοθάνατων πατριωτών έφταναν να ακούγονται μέχρι τα «Χαμολεύκια», περιοχή της κτηματικής περιφέρειας Καλυβίων, όπου κρύφτηκαν πρόχειρα πολλοί Καλυβιώτες…
Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος έβαλε το χέρι του στο μέτωπο, κρύβοντας τα μάτια του και πριν πέσουν οι ριπές πρόλαβε και είπε: «Αχ μανούλα μου…».
Σε λίγα δευτερόλεπτα οι κροταλισμοί των μυδραλίων που ξερνούσαν μάλλον εμπρηστικά βλήματα, έφεραν θανατερή σιωπή. Οι ηλιαχτίδες του ήλιου έκαναν φανερό από μακριά το αποτρόπαιο έγκλημα των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής.
Τα μετέπειτα χρόνια, οι συγγενείς του Κωνσταντίνου Καραπάνου, επισκέπτονταν τον τόπο του μαρτυρίου και εκεί, στον μαζικό τάφο με τον μικρό σιδερένιο σταυρό, άναβαν το καντήλι στη μνήμη των παλικαριών που χάθηκαν άδικα…
- Μαρτυρία της Λευκοθέας (Λευκής) Αντ. Καραπάνου, ανιψιάς του Κώστα Καραπάνου, συνταξιούχου δημοσίου υπαλλήλου.
Επιμέλεια έρευνας: Γιώργος Αν. Πανταζόπουλος
Πηγές:
- Απόσπασμα της αφήγησης για την επιχείρηση ανατίναξης του τραίνου στο Αιτωλικό (22/06/1944) που προέρχεται από το αρχείο του Καπετάνιου του 2/36 εφεδρικού Τάγματος του ΕΛΑΣ, Νίκου Κούστα. (Για την μεταφορά του γεγονότος Κ. Κούστας).
- Απόσπασμα από το βιβλίο του Ιωάννη Γρ. Διονυσάτου: «Καλύβια-Ιχνηλατώντας τον Καναδά».