Πέμπτη 30 Ιανουαρίου 2025
Ημέρα εορτής των τριών μεγάλων Πατέρων και οικουμενικών Διδασκάλων, ημέρα των Γραμμάτων και της Παιδείας και στον Ι.Ν. Αγίου Νικολάου τελέσθηκε το πρωί Θεία Λειτουργία, παρουσία εκπαιδευτικών και μαθητών του Δημοτικού Σχολείου και του Γυμνασίου Καλυβίων.
Τον πανηγυρικό λόγο εκφώνησε η δασκάλα κα Φωτεινή Κοντού η οποία αναφέρθηκε στην μεγάλη προσφορά και τα σύγχρονα μηνύματα του έργου των τριών μεγάλων Αγίων της Εκκλησίας μας!
Τα δυο σχολεία του χωριού μας προσέφεραν αρτοκλασίες που ευλογήθηκαν από τον ιερέα π. Θεοδόσιο Αθανασόπουλο και μοιράστηκαν μετά την απόλυση, από τους υπεύθυνους των σχολείων.
Η σκέψη μας είναι σε όλους όσοι υπηρετούν και συμβάλλουν στο αγαθό της Παιδείας και στον κατ’ αρετή βίο, διδάσκοντες και διδασκομένους, δασκάλους και μαθητές, καθηγητές και φοιτητές, με την ευχή όπως οι Οικουμενικοί διδάσκαλοι και φωστήρες της απανταχού γης, οι προστάτες της ελληνικής Παιδείας, οι άγιοι Τρεις Ιεράρχες τους φωτίζουν, τους καθοδηγούν και τους σκέπουν στη ζωή τους.
Απολυτίκιο των Τριών Ιεραρχών
«Τους τρεις μεγίστους φωστήρες της Τρισηλίου Θεότητος, τους την οικουμένην ακτίσι δογμάτων θείων πυρσεύσαντας τους μελιρρύτους ποταμούς της Σοφίας, τους την κτίσιν πάσαν θεογνωσίας νάμασι καταρδεύσαντας, Βασίλειον τον Μέγαν και τον Θεολόγον Γρηγόριον συν τον κλεινόν Ιωάννην τω την γλώτταν χρυσορρήμονι. Πάντες οι των λόγων αυτών ερασταί, συνελθόντες ύμνοις τιμήσωμεν˙ Αυτοί γαρ τη Τριάδι υπέρ ημών αεί πρεσβεύουσιν».
Η ομιλία της κας Φωτεινής Κοντού:
Σεβαστέ εφημέριε, κυρίες και κύριοι, αγαπητά παιδιά,
«Ο τέλειος άνθρωπος» γράφει ένας μεγάλος διανοητής, θα ήταν αυτός που είναι συγχρόνως ποιητής, φιλόσοφος, επιστήμων, ενάρετος. Και αυτό όχι κατά διαστήματα και σε ιδιαίτερες στιγμές, μα συγκεντρώνοντας όλα αυτά τα γνωρίσματα σε κάθε στιγμή της ζωής του». Και είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι είμαστε λειψοί, κομμάτια ανθρώπων, όπως έλεγε ο Έμερσον.
Όταν μετά την απελευθέρωση το Ελληνικό κράτος σύστηνε το πρώτο του Πανεπιστήμιο, αναζήτησε να προβάλλει ως προστάτη των Γραμμάτων έναν τέλειο άνθρωπο, χωρίς διάκενα, που θα ενώνει αρμονικά όλα αυτά τα δυσκολοσύνθετα στοιχεία. Και βρήκε μία ιερή τριάδα ιεραρχών. Τρεις μορφές, από εκείνες τις λίγες, που καταφέρνουν να σπάζουν τα στεγανά του χρόνου και να μην τους καταπίνει η λήθη.
Ήταν μία επιλογή σοφή και φωτισμένη, γιατί στο πρόσωπό τους προέτασε όχι μόνο τον ποιητή, το φιλόσοφο, τον επιστήμονα, τον ενάρετο, αλλά και το σοφό διδάσκαλο, το θαυμάσιο ρήτορα, το χαρισματικό ηγέτη, τον ακαταπόνητο μαχητή, τον ακούραστο κοινωνικό εργάτη.
Η ιστορία κράτησε φυλαχτό τα ονόματά τους και η εκκλησία έβαλε δίπλα σ' αυτά τους χαρακτηρισμούς: Μέγας για τόν Βασίλειο, Θεολόγος για τον Γρηγόριο, Χρυσόστομος για τον Ιωάννη.
Διάνοιες προικισμένες με σπάνια διανοητικά χαρίσματα, από την παιδική τους ηλικία διψούσαν για μάθηση. Αυτή η ασίγαστη δίψα τους οδήγησε σ' όλες τις φημισμένες σχολές της εποχής τους. Η Αθήνα του τετάρτου αιώνα, παρά την ηθική της παρακμή, συνέχιζε να αποτελεί το πιο ανθηρό κέντρο γραμμάτων και τεχνών και να προσελκύει τα δυνατότερα πνεύματα. Εκεί οι Καππαδόκες Βασίλειος και Γρηγόριος σπούδασαν μαζί, επιλεκτικά ο καθένας, φιλοσοφία, ρητορική, νομικά, μουσική, γεωμετρία, αριθμητική, αστρονομία, ιατρική. Κι όπως σημειώνει ο Γρηγόριος για το φίλο του Βασίλειο, οι επιδόσεις του σ' όλες τις επιστήμες ήταν τόσο μεγάλες, όσο δεν παρουσίαζαν οι άλλοι μόνο σε μία. Όσο για τον Γρηγόριο, ήταν τόσο ικανός ρήτορας, ώστε ενώ φοιτούσε ακόμα, του δόθηκε καθηγητική έδρα της ρητορικής. Ενώ για τον λίγο μεταγενέστερο Ιωάννη, με το χειμαρρώδη ρητορικό λόγο, έλεγε ο περίφημος δάσκαλός του εθνικός, Λιβάνιος: «Τον Ιωάννη δα άφηνα διάδοχο μου αν δε μου τον είχαν κλέψει οι χριστιανοί».
Μετά τις σπουδές ακολουθούν το επάγγελμα του δικηγόρου με μεγάλη επιτυχία, όμως γρήγορα το εγκαταλείπουν. Η ζωή γεμάτη πλούτο, τιμή και δόξα ανοίγει διάπλατα τις πύλες της για να μπουν θριαμβευτές, περιμένοντας μονάχα ένα δικό τους νεύμα. Μα το καθαρό τους πνεύμα και η φλογερή τους καρδιά ξαναμμένα από τη λάμψη μιας άλλης, παράλογης κατά κόσμο, απόφασης είναι αλλού στραμμένα.
Δε δίνουν απλώς μια συγκατάθεση δίνονται ολόκληροι . «Αν θα είμαι του Θεού, θα είμαι ολοκληρωτικά δικός του», είπαν, και ρίχτηκαν στην περιπέτεια του Ευαγγελίου. Δε μπορούσε να γίνει διαφορετικά, γιατί στις σπάνιες καρδιές η προσφορά δεν αρκείται σε κάποιο ποσοστό, αναπαύεται στο ολοκλήρωμά της!
Γόνοι ευπόρων οικογενειών και οι τρεις μοιράζουν τη μεγάλη τους περιουσία στους φτωχούς και αποσύρονται στη μόνωση. Ζουν αποτραβηγμένοι σε σιωπή και περισυλλογή, σαν το σπόρο του σταριού που κρύβεται κάτω από τη γη και το χιόνι τους ατέλειωτους μήνες του χειμώνα, για να προετοιμάσουν τον άφθονο χρυσό καρπό του θερισμού. Ρίχνονται στη μελέτη της Αγίας Γραφής και στη σπουδή της Θεολογίας.
Πάνω στη γνώση της αρχαίας φιλολογίας ακουμπά η πλατειά θεολογική μόρφωση και συμπληρώνουν θαυμαστά τη διανοητική τους φαρέτρα. Έτσι, ο δικανικός ρήτορας μεταπλάθεται σε υπέροχο ερμηνευτή, σε μεγάλο δογματικό, σε σοφό ανατόμο της ανθρώπινης ψυχής.
Φλογισμένοι από την εσωτερική φωτιά του Πνεύματος και με πλούσια την εμπειρία της ασκητικής ζωής εισέρχονται στην τάξη του κλήρου. Το επισκοπικό αξίωμα τους βρήκε σκυμμένους στη μελέτη, στον πόνο του λαού, στη διακονία στους δρόμους.
Έζησαν σ' ένα ταραγμένο κόσμο. Από το ένα μέρος η αθλιότητα και η ειδωλολατρία σαν φρόνημα και ζωή να τυραννά τον άνθρωπο και από το άλλο η αίρεση να υποκαθιστά την αλήθεια με το ψέμα και την πλάνη. Και οι τρεις, με το κρυστάλλινο ευαγγελικό μήνυμα, αγωνίζονται να κρατούν ανοιχτούς τους ορίζοντες μπροστά στα μάτια των ανθρώπων. Διδάσκουν την αλήθεια με λόγια και με έργα και πασχίζουν για τη φανέρωσή της μέχρι την εξουθένωσή τους.
Για να μπορέσουν όμως να δώσουν αυτά που ζούσαν ήταν απαραίτητος ο ανθρώπινος λογισμός, έπρεπε να ντυθούν γήινο ένδυμα, κι έτσι επιστράτευσαν την ανθρώπινη σοφία που είχαν τρυγήσει από καιρό. Αγαπούσαν την κλασσική παιδεία και την αξιοποίησαν γιατί ήθελαν την αλήθεια δοσμένη με κάλλος. «Κι αν η αλήθεια του Χριστού είναι ο καρπός», δίδασκε ο Μ. Βασίλειος, «η κοσμική σοφία είναι το φύλλωμα που προσδίδει στο δένδρο την ομορφιά του».
«Κι όταν συναντούμε σ' αυτήν κάτι βλαβερό», συμβούλευε τους νέους, «θα το απομακρύνουμε όπως τα αγκάθια από το τριαντάφυλλο».
Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι γνώρισαν και τίμησαν καλύτερα από κάθε άλλον τον άνθρωπο. Γιατί δεν τον σπούδασαν μόνο μέσα στις Φιλοσοφικές Σχολές, αλλά και μέσα στην κοινωνία όπου εργάστηκαν υπηρετώντας τον με ανιδιοτέλεια.
Βασικός στόχος της διδασκαλίας τους ήταν να καταδείξουν «της φύσεώς του την ευγένεια». «Και αν είσαι δούλος», έλεγε ο Ιωάννης ο Χρυοόστομος, «δε σε καταφρονώ, είσαι άνθρωπος. Για σένα απλώθηκε ο ουρανός, για σένα ο ήλιος φέγγει, για σένα τρέχουν οι πηγές κι η θάλασσα απλώνεται απέραντη… κι ακόμη περισσότερο ο μονογενής Υιός του Θεού έγινε άνθρωπος ο Δεσπότης εσφάγη κι έχυσε το αίμα του για σένα...».
Τονίζουν τη Θεία του καταγωγή και θεωρούν ύψιστη τιμή την κατ' εικόνα και καθ’ ομοίωση δημιουργία του. Γι' αυτό ο Μ. Βασίλειος απερίφραστα φωνάζει: «Απόφευγε τις φλυαρίες των φιλοσόφων που δε ντρέπονται να βάζουν στην ίδια μοίρα την ψυχή τους με το σκύλο».
Ο κόσμος είχε κουραστεί από τη δυνατή τους παρουσία. Ήταν τόσο μεγάλοι που δεν τους άντεχε. Σιωπηρά ήθελε τον θάνατό τους.
Ο Βασίλειος ο Μέγας, ο άρτιος άνθρωπος, ο ισχυρός χαρακτήρας, ο χαρισματικός ηγέτης, το ιερό αυτό θηρίο, καταπονημένος από την άσκηση και την έντονη δραστηριότητα πρόωρα, σε ηλικία 49 ετών, παραδίδειτο πνεύμα του.
Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, η ευαίσθητη ποιητική ψυχή, που ζούσε για να προσεύχεται, να κλαίει, να αγαπάει και να περιαυγάζεται από το Θείο Φως, εγκαταλείπει πικραμένος τον πατριαρχικό θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως για την ειρήνη της εκκλησίας και τελειώνει τη ζωή του «έαυτώ καί τώ Θεώ συστρεφόμενος», θαμμένος μέσα στο χιόνι σ' ένα ταπεινό ασκητήριο της Καρβάλης.
Και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο επιβλητικός στο λόγο, που έλιωνε μέσα στους αγώνες μ' έναν απτόητο ζήλο, αλλά και ο τρυφερός στους φίλους και επιεικής στους εχθρούς, κυνηγημένος από την κακία των παλατιανών και ανάξιων επισκόπων, τελειώνει τη ζωή με τα λόγια «δόξα τώ Θεώ πάντων ένεκεν», εξόριστος στα βάθη της Αρμενίας, σα μεγαλομάρτυρας κι ας μην υπήρχαν πλέον διωγμοί. Οι αετοί θυσιάστηκαν για τις όρνιθες!
Ήταν σοφή και φωτισμένη η επιλογή των τριών Ιεραρχών να αποτελόσουν τους προστάτες των Γραμμάτων. Όχι γιατί πέτυχαν μία αρμονική σύζευξη της ελληνικής παιδείας με τη χριστιανική πίστη. Ούτε γιατί μας άφησαν εκατοντάδες σοφά έργα μέσα στα οποία ανακαλύπτουμε τις βασικότερες παιδαγωγικές αρχές που ισχύουν μέχρι σήμερα. Ούτε ακόμη για το τεράστιο κοινωνικό τους έργο που φανερώνει σε άριστο βαθμό τον «καλό καγαθό άνθρωπο».
Είναι που κοντά σ' όλα αυτά τα θαυμαστά, προβάλλεται μπροστά μας ο άγιος.
Μπορεί τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα να φτιάχνουν επιστήμονες, σοφούς, καλλιτέχνες, αλλά δε δημιουργούν αγίους. Σκοπός της παιδείας όμως είναι η δημιουργία της ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Η αναζήτηση του αγίου.
Στην σημερινή εποχή της παγκοσμιοποίησης, οι τρεις μεγάλοι διδάσκαλοι που τιμούμε, μας δίνουν το μήνυμα, πως μπορούμε να επιβιώσουμε στην χωρίς σύνορα εποχή μας, όπως τυπικά ανάλογη υπήρξε η εποχή των Τριών Ιεραρχών, μιμούμενοι το ήθος, την αγωνιστικότητα και τον τρόπο της ζωής τους, συνδεόμενοι με το νήμα που μας δένει μαζί τους. Η σύνδεσή μας με την παράδοση των Τριών Ιεραρχών αποτελεί ίσως την μόνη ελπίδα για την διατήρηση της ταυτότητάς μας, αλλά και την αναμόρφωση του δυτικού κόσμου, ο οποίος κουρασμένος από τα αδιέξοδα του σύγχρονου πολιτισμού προσβλέπει με πόθο στην Ανατολή, αναζητώντας γνήσιες και αυθεντικές εμπειρίες.
Χρόνια πολλά!