Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2023
Το μήνυμα του Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνού για την Κυριακή 15 Οκτωβρίου, όπου τιμάτε η μνήμη του Αγίου Λουκιανού πρεσβυτέρου Αντιοχείας, θα διαβασθεί αύριο στους ιερούς ναούς.
Η εκκλησία μας τιμά επίσης: Μνήμη της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου, Όσιος Σαβίνος, ο επίσκοπος Όσιος Βάρσος, Άγιος Ευθύμιος ο Νέος, Άγιος Διονύσιος Αρχιεπίσκοπος Σουζδαλίας, Σύναξη των εν Κίω Αγίων, Άγιος Ηλίας επίσκοπος Γορτύνης, Άγιος Ιωάννης Επίσκοπος Αρκαδίας.
Ἀγαπητοί μου πατέρες καί ἀδελφοί,
Παιδιά μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπημένα,
Ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία παρουσιάζει σήμερα μία ἀπὸ τὶς γνωστότερες παραβολὲς τοῦ Κυρίου μας. Πρόκειται γιὰ τὴν παραβολὴ τοῦ Σπορέα, δηλαδὴ Ἐκείνου, ὁ ὁποῖος σπέρνει τὸν σπόρο στὴ γῆ μὲ τὴν προσδοκία τῆς καρποφορίας.
Σπορέας εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας καὶ σπέρνει μὲ δική Του πρωτοβουλία. Τὸ ἀποτέλεσμα ὅμως τῆς σπορᾶς ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴ δική μας ἐλεύθερη προαίρεση καὶ ἡ κατάσταση τοῦ χώματος ποὺ θὰ ὑποδεχθεῖ τὸν σπόρο ἐναπόκειται στὸ δικό μας πνευματικὸ ἔργο. Γιὰ τὸν λόγο αὐτό, ἡ σημερινὴ παραβολὴ ἔρχεται νὰ ρωτήσει ἐμᾶς, τὸ σημερινὸ χωράφι πρὸς τὸ ὁποῖο ἐξέρχεται ὁ καλὸς Σπορέας: Σὲ τί κατάσταση βρίσκεται ἡ ψυχή μας καθὼς ὑποδεχόμαστε τοὺς λυτρωτικοὺς σπόρους τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ;
Ἡ παραβολὴ παρουσιάζει τέσσερα ἐνδεχόμενα, τὸ καθένα ἀπὸ αὐτὰ μὲ τὶς δικές του ἰδιαίτερες συνθῆκες ἀλλὰ καὶ τὴν ἰδιαίτερη ἑρμηνεία του. Ὁ σπόρος μπορεῖ νὰ πέσει στὸν σκληρὸ δρόμο, σὲ ἔδαφος γεμάτο πέτρες, σὲ χῶμα πνιγμένο στὰ ἀγκάθια καί, τέλος, σὲ χῶμα ἀφρᾶτο, ὅπου οἱ ρίζες θὰ δυναμώσουν καὶ ἡ καρποφορία θὰ εἶναι πλήρης καὶ ἄφθονη.
Συνήθως, ἀναρωτιόμαστε σὲ ποιὰ κατηγορία ἀνήκουμε. Μήπως ἡ ψυχή μας ἔχει καταντήσει νὰ μοιάζει μὲ ἕναν δημόσιο δρόμο, ὁ ὁποῖος πατιέται καθημερινὰ ἀπὸ τόσους καὶ τόσους ἀνθρώπους ποῦ μπαινοβγαίνουν στὴ ζωή μας; Μήπως ζοῦμε μία ζωὴ ξένη, ἀπασχολούμενοι διαρκῶς μὲ ὑποθέσεις ἄλλων καὶ ἐπιτρέποντας στὸν καθένα νὰ διασκορπίζει τὴν οὐσία τῆς ὕπαρξής μας; Μήπως παρασυρόμαστε εὔκολα σὲ ἀπασχολήσεις ἀνούσιες, οἱ ὁποῖες, κατὰ βάθος, δὲν μᾶς ἀφοροῦν καὶ δὲν ἔχουν καμία σχέση μὲ τὶς ἀληθινὲς ἀνάγκες καὶ τὸν προορισμό μας; Πῶς νὰ εἰσχωρήσει ὁ σπόρος σὲ ἕνα τέτοιο ἔδαφος, σὲ μιὰ ἰσοπεδωμένη ψυχή; Πῶς νὰ μὴ μείνει ἐκτεθειμένος καὶ ἀπροστάτευτος στὸ ποδοπάτημα τῶν περαστικῶν καὶ τὴν ἁρπαγὴ τοῦ Διαβόλου;
Εἶναι ὅμως καὶ τὸ βραχῶδες ἔδαφος. Στὴν κατάσταση αὐτή, ἡ ψυχὴ δέχεται τὸν σπόρο, καὶ μάλιστα μὲ χαρά. Γλυκαίνεται ἀπὸ τὴν κατάνυξη τῆς λατρείας, συγκινεῖται ἀπὸ τὸ ὄμορφο κήρυγμα, συνταράσσεται ἀπὸ τὴν ἀκρόαση γιὰ θεϊκὰ σημεῖα καὶ θαύματα. Κατὰ βάθος, ὅμως, δὲν ὑπάρχει δίψα ἀληθινὴ γιὰ βαθιὰ καὶ εἰλικρινῆ σχέση μὲ τὸν Χριστό. Δὲν ὑπάρχει ἀκράδαντη πίστη πώς, ὅ,τι κι ἂν συμβεῖ, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι πάντοτε ἡ ἀπάντηση, ἡ ἀλήθεια, ἡ σωτηρία. Στοὺς ἀνθρώπους αὐτούς, κατὰ τὴν ὥρα τῆς δοκιμασίας δημιουργεῖται πανικός. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ ἐκτοπίζεται στὰ ἀζήτητα καὶ ὁ νοῦς τους γίνεται φυγᾶς, ὅπως γράφει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας.
Ὑπάρχει ὅμως καὶ τὸ χῶμα, τὸ πνιγμένο στ΄ ἀγκάθια. Ἔτσι μοιάζει ἡ ψυχὴ τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ἐπιλέγουν νὰ ἀκολουθοῦν συγχρόνως δύο παράλληλους δρόμους. Ὁ μισός τους ἑαυτὸς ἀποδέχεται καὶ πιστεύει στὴ χαρὰ ποὺ προσφέρει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἄλλος μισὸς, ὅμως, δὲν μπορεῖ νὰ ἀπαλλαγεῖ ἀπὸ τὴν ἀναζήτηση τῆς ἀπόλαυσης μέσῳ τοῦ κοσμικοῦ πλούτου καὶ τῆς γήινης καλοζωίας. Ἐδῶ, ὁ σπόρος ἀναπτύσσει κάποιες ἀδύναμες ρίζες, ὅπως ὅμως ἀναφέρει ὁ Εὐθύμιος Ζιγαβηνός, ἐκκλησιαστικὸς Πατέρας τοῦ 11ου αἰῶνα, ἀνεπαίσθητα καὶ σταδιακὰ μαραίνεται καὶ πνίγεται ἀπὸ τὶς ἡδονὲς τοῦ βίου. Ὁ σπόρος δὲν ὡριμάζει, ἡ καρποφορία δὲν πραγματοποιεῖται καὶ ἡ πίστη παραμένει ἕνα διακοσμητικὸ στοιχεῖο τῆς καθημερινότητας.
Ὑπάρχει, ὅμως, καὶ τὸ εὔφορο ἔδαφος. Τὸ ἔδαφος ποὺ διαθέτει ὅλα ἐκεῖνα τὰ στοιχεῖα ποὺ στεροῦνται οἱ τρεῖς προηγούμενες καταστάσεις. Τὸ γόνιμο ἔδαφος, τὸ ὁποῖο ἀντιπροσωπεύει τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι προστατεύουν τὸν ἑαυτό τους ἀπὸ τὶς μάταιες περισπάσεις καὶ τὶς ἀνούσιες συναναστροφές. Ἐκείνων ποὺ ἔχουν κατανοήσει ἤ ὁ πόνος τοὺς ἔχει διδάξει πὼς ἡ πιὸ βαθιὰ δίψα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης εἶναι ἡ δίψα γιὰ Θεό. Ἐκείνων, ποὺ μὲ ὑπομονὴ καὶ ἐπιμονὴ ἀποθηκεύουν στὴν ψυχὴ τοὺς τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ, ὥστε, τὴν ὥρα τῆς δοκιμασίας, αἰσθάνονται ἔντονα τὴ φροντίδα τοῦ ἐπουράνιου Πατέρα καὶ προφυλάσσουν τὴν ψυχή τους ἀπὸ τὴν ἀπελπισία καὶ τὴν ἀπόγνωση. Ἐκείνων, ποὺ ἀποφασίζουν νὰ παραδώσουν ὁλοκληρωτικὰ τὸν ἑαυτό τους στὴ θεία σπορά, ἔχοντας πειστεῖ γιὰ τὴν ματαιότητα τῶν ὑποσχέσεων τοῦ κόσμου τούτου.
Ἀκούγοντας τὴ σημερινὴ παραβολή, ἴσως ἀναζητήσουμε τὴν κατηγορία ἐκείνη πού μᾶς ἀντιπροσωπεύει περισσότερο. Ἡ ἀλήθεια, ὅμως, εἶναι ἁπλὴ καί, ἴσως, λίγο ἀπροσδόκητη. Ἕνα εἶναι τὸ χωράφι, ἀδελφοί μου, καὶ μέσα στὸ χωράφι αὐτὸ ὑπῆρχε τὸ ἔδαφος καὶ τῶν τεσσάρων κατηγοριῶν. Ἔτσι καὶ ἡ ψυχή μας, μία εἶναι καὶ σὲ αὐτὴν ἐναλλάσσονται οἱ διαφορετικὲς ψυχικὲς καταστάσεις τῆς παραβολῆς. Ποιὸς ἀπό μᾶς δὲν διψάει γιὰ Θεό; Ποιὸς δὲν θὰ ἤθελε νὰ δεῖ τὸν ἑαυτὸ του πλημμυρισμένο ἀπὸ τὴν παρουσία Του; Ποιὸς δὲν ὀνειρεύεται ἕναν ἑαυτὸ σταθερὸ στὴν πίστη, πλούσιο στὴν ἀγάπη, ἀκλόνητο στὴν ἐλπίδα; Συχνὰ ὅμως οἱ δυνάμεις μας εἶναι φτωχές. Συναναστρεφόμαστε καθημερινὰ μὲ ἀνθρώπους καὶ ξεχνᾶμε τὸν ἑαυτό μας ποὺ μεταβάλλεται σὲ χιλιοπατημένο δρόμο. Μᾶς λείπει συχνὰ ὁ χρόνος νὰ ἐμβαθύνουμε στὴν πίστη μας καὶ ἡ ψυχή μας σκληραίνει σὰν πέτρα.
Πιστεύουμε στὸν Θεὸ ἀλλὰ ἐξαιτίας τῆς ἀδυναμίας μας συχνὰ καταφεύγουμε καὶ στὶς παρηγοριὲς αὐτοῦ τοῦ κόσμου, οἱ ὁποῖες πνίγουν σὰν ἀγκάθια τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀλλὰ καὶ τὶς καλές μας προθέσεις. Εἶναι ὅμως καὶ στιγμὲς σταλμένες λὲς ἀπὸ τὸν Θεό, ποὺ νιώθουμε τὴν ψυχή μας νὰ ἔχει παραδοθεῖ στὴ σπορὰ τοῦ Κυρίου σὰν ἀφρᾶτο χῶμα. Εἶναι οἱ ἴδιες οἱ στιγμές, γιὰ τὶς ὁποῖες ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος εὐγνωμονεῖ τὸν Θεό, διαπιστώνοντας πὼς αὐτὴ ἡ ξαφνικὴ καὶ ἀνεξήγητη θέρμη πού μας πλημμυρίζει – σπάνια ἐμᾶς, συχνότατα τοὺς ἁγίους – δὲν ἀποτελεῖ καρπὸ ἀνθρώπινου μόχθου ἀλλὰ δωρεὰ Θεοῦ.
Ἔλεγε ἕνας Ρῶσος ἱερέας: «Μελετῶ καθημερινὰ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ πολὺ σπάνια ἡ ζωή μου ἀνταποκρίνεται σὲ αὐτό. Ἀλλὰ τὸ μελετάω καθημερινὰ γιατί δὲν γνωρίζω πότε καὶ κατὰ πόσον σήμερα, αὔριο ἢ κάποια ἄλλη μέρα θὰ εἶμαι ἡ ἄγονη πλευρὰ τοῦ δρόμου ἢ τὸ πετρῶδες ἔδαφος, ἢ ἡ πνιγμένη ἀπὸ τὰ ἀγκάθια γῆ ἢ ἕνα μικρὸ κομμάτι ἀφράτου χώματος, ποὺ πάνω του θὰ πέσει ὁ λόγος καὶ θὰ φέρει καρπούς».
Ἀδελφοί μου,
Ὁ Κύριος βγῆκε νὰ σπείρει μὲ δική Του πρωτοβουλία. Ἀναζητᾷ ὅμως τὴν δική μας ἐλεύθερη προαίρεση. Ἀναζητᾷ τὴν ἑτοιμότητά μας. Τὴν προθυμία μας. Τὴν ἐμπιστοσύνη μας πρὸς Ἐκεῖνον πώς, ἂν τοῦ δώσουμε μία εὐκαιρία, θὰ καταστήσει τὴν ψυχή μας παράδεισο καρποφορίας. Ὅπως Ἐκεῖνος ἐξῆλθε πρὸς σποράν, ἔτσι ἐξῆλθαν καὶ οἱ Ἀπόστολοι, ἔτσι ἐξῆλθαν καὶ οἱ Ἐπίσκοποι ὅλων τῶν χριστιανικῶν αἰώνων ὡς διάδοχοί τους, ἔτσι ἐξέρχονται μέχρι σήμερα οἱ Ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι καὶ ὁ ἱερεῖς μέχρις τῶν περάτων τῆς γῆς.
Σπορὰ προσφέρουν καὶ ἐκεῖνοι, ἀναζητώντας τὸ ἀφρᾶτο χῶμα τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων. Ὅ,τι συμβαίνει μέσα στὴν Ἐκκλησία, σὲ ἕνα πρᾶγμα ἀποσκοπεῖ: Στὴν ἑτοιμασία τῶν ψυχῶν νὰ δεχτοῦν τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὁ καλὸς Σπορέας καὶ οἱ διάδοχοι στὸ ἔργο Του σᾶς ζητοῦν μία εὐκαιρία, ὥστε νὰ εὐφρανθοῦν μὲ τὴν καρποφορία τῆς σπορᾶς τους καὶ νὰ δοῦν τὶς ζωές σας, τὶς ζωὲς ὅλων τῶν ἀνθρώπων, πλούσιες καὶ χαρούμενες ὅπως ὁ ἐπουράνιος Πατέρας θέλει πάντα νὰ βλέπει τὰ παιδιά Του. Ἄς ἀνοίξουμε, λοιπὸν, ὅλοι τὴν καρδιά μας στὸν σπόρο τῆς σωτηρίας. Ἀμήν.
Μὲ ὅλη μου τὴν πατρικὴ ἀγάπη,
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ο ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ