Σάββατο 13 Μαΐου 2023
Πανοραμικές φωτογραφίες από το εμβληματικό κτίριο των Αποθηκών Παπαπέτρου, που προορίζονται να στεγάσουν το Μουσείο Καπνού στο Αγρίνιο, μας παρουσιάζει ο συμπατριώτης μας Βασίλης Γαλατάς, ενώ αρκετά ενδιαφέροντα είναι και τα ιστορικά στοιχεία που μας παραθέτει στο κείμενό της, η Γίτσα Πανταζή - Ναστούλη.
Ιστορικά στοιχεία
Οι αδελφοί Παπαπέτρου ξεκίνησαν να χτίζουν τις καπναποθήκες Παπαπέτρου το 1932, όπως μαρτυρά η επιγραφή στην πρόσοψή του. Τις έχτισαν κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό στην οδό Κ. Παλαμά και Λ. Μαβίλη. Συνδέονταν μάλιστα μέσω παράκαμψης με το σιδηροδρομικό δίκτυο κάτι που εξυπηρετούσε για την μεταφορά του καπνού στο Κρυονέρι κι από εκεί στο κοντινό λιμάνι της Πάτρας και άλλους προορισμούς.
Ο ίδιος ο Ιωάννης Παπαπέτρος μετέβαινε στα χωριά για την αγορά καπνών που απαιτούσαν οι ανάγκες της Εταιρείας τους και λόγω της εξαιρετικής πείρας που είχε αποκτήσει, με μεγάλη ευκολία τα κατέτασσε στις ανάλογες ποιότητες.
Οι άλλοι δύο αδελφοί, Χρήστος και Αναστάσιος, εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα,όπου προφανώς διοχετεύονταν τα επεξεργασμένα καπνά για να διατεθούν στη βιομηχανία, προκειμένου να συνεχιστεί το τρίτο στάδιο επεξεργασίας τους.
Οι καπναποθήκες των Αδερφών Παπαπέτρου είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου και αποτελεί ένα σπουδαίο κομμάτι της ιστορίας της πόλης.
Ξεχωρίζει για τις επιβλητικές του διαστάσεις, καθώς το μήκος του φτάνει τα 67 μέτρα και το πλάτος του τα 37.
Στις όψεις κυριαρχούν τα παράθυρα (κύριο χαρακτηριστικό των αποθηκών καπνού) και όλα διαθέτουν ένα υποτυπώδες μπαλκόνι. Τα κουφώματα των παραθύρων είναι ξύλινα, γαλλικά, ενώ τα υποτυπώδη μπαλκόνια έχουν σφυρήλατα κιγκλιδώματα.
Στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου υπήρχαν κάποτε πολλά μικρά σπίτια, ιδιοκτησίας και αυτά των Αφ. Παπαπέτρου, τα οποία νοίκιαζαν στους καπνεργάτες και καπνεργάτριες, που στην πλειοψηφία τους ήταν πρόσφυγες και ένα διώροφο κτίριο όπου στεγάζονταν τα γραφεία της Εταιρείας.
Λειτούργησαν από την ίδρυσή τους ως τα τέλη της δεκαετίας του ’80 περίπου.
Το 1992 με απόφαση του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ και με απόφαση του υπουργού Πολιτισμού χαρακτηρίστηκαν διατηρητέες.
Το 2002 αγοράστηκαν από το Υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να αξιοποιηθούν ως μουσείο.
Στο συμβόλαιο πώλησής του περιγράφονται με λεπτομέρεια οι χώροι των συγκεκριμένων αποθηκών.
«…Ημιυπόγειο 1417 τετραγωνικών μέτρων, ισόγειο 1383 τετραγωνικών μέτρων, πρώτο όροφο 1775 τετραγωνικών μέτρων, δεύτερο όροφο 1383 τετραγωνικών μέτρων και τρίτο όροφο 1175 τετραγωνικών μέτρων ήτοι σύνολο 6536 περίπου τετραγωνικών μέτρων. Κατασκευάστηκαν από τον πολιτικό μηχανικό Κων/νο Καζαντζή…»
Κατά την περίοδο της Κατοχής επιτάχθηκαν από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς οι οποίοι το χρησιμοποίησαν ως φυλακές. Εκεί, στο ημιυπόγειο των αποθηκών, φυλακίστηκαν Έλληνες, Ιταλοί αντιφασίστες καθώς και Εβραίοι πριν τη μεταφορά τους σε γερμανικά στρατόπεδα (κάτι ανάλογο που είχε συμβεί και με τις αποθήκες Aφων Παναγοπούλου).
Μεταπολεμικά η χρήση τους υπήρξε πιο ευχάριστη με πολιτιστικούς συλλόγους να οργανώνουν εκεί τους χορούς τους.
Το 1946 οι καπναποθήκες επαναλειτουργούν για δύο χρόνια με περιορισμένης κλίμακας παραγωγή και την δεκαετία του ‘50 μετατράπηκαν σε σχολή χωροφυλακής.
Κατά τις δεκαετίες ’60 και ’70 ένα μέρος του εξωτερικού χώρου πουλήθηκε (εκείνο στο οποίο υπήρχαν τα μικρά σπίτια) και οι καπναποθήκες παραχωρούνται με ενοίκιο ως αποθήκη του συνεταιρισμού ελαιών της Αγροτικής Τράπεζας, αποθήκη των καπναποθηκών Ιωαννίδη, των Αφων Ηλιού και των Αφων Παναγόπουλου μέχρι την οριστική εγκατάλειψη του χώρου τη δεκαετία του ’80.
Το κτήριο έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο και χρήζον ειδικής κρατικής προστασίας με τις Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/3392/49682/21.11.90 (ΦΕΚ 785/Β΄/13.12.90 και ΦΕΚ 468/Β΄/28.6.91) και ΥΠΕΧΩΔΕ/59717/3089/6.5.1992 (ΦΕΚ 546/Δ΄/2.6.1992).
Σήμερα, το συγκρότημα ανήκει στο ΥΠΠΟ έπειτα από την Υπουργική Απόφαση με αρ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΑΠΑΛ/Φ.60/56961/1174/22.10.2001, με την οποία πραγματοποιήθηκε απευθείας εξαγορά του για αρχαιολογικούς – μουσειακούς λόγους, και συγκεκριμένα για την ίδρυση Αρχαιολογικού Μουσείου.
Έρευνα – Επιμέλεια κειμένου: Γίτσα Πανταζή Ναστούλη
https://agriniotobaccomuseum.gr/kapnapothikes-papapetrou-sto-agrinio/?cn-reloaded=1
- Φωτογραφίες: Βασίλης Γαλατάς
ΠΗΓΕΣ:
- Ο Κόσμος της Εργασίας: Γυναίκες και Άνδρες στην παραγωγή και επεξεργασία του καπνού, Μαρίας Αγγέλη (https://www.agrinionews.gr)
- Γ. Παπατρέχας (1991), Η ιστορία του Αγρινίου, Αγρίνιο.
- Αρχαιολογική Εταιρεία Αγρινίου
- Μετατροπή Καπναποθήκης Παπαπέτρου σε Αρχαιολογικό Μουσείο και Πολιτιστικό Κέντρο Αγρινίου, Παύλου Ελπινίκη
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Μουσείου Καπνού Αγρινίου