Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2022
Άρθρο του Δημήτρη Καλαβρουζιώτη, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός
Για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, οι υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος αποτελούν σοβαρό πρόβλημα επιβίωσης. Τα γεγονότα δείχνουν ότι κάτι «λειτουργεί στραβά» στην ελληνική αγορά ενέργειας και ότι χρειάζονται παρεμβάσεις.
Η Ελλάδα έχει την υψηλότερη χονδρική τιμή ρεύματος στην ΕΕ. Φαίνεται πως δεν φταίει μόνον η άνοδος της τιμής του φυσικού αερίου. Αν και τον Σεπτέμβριο του 2021, η κρίση χαρακτηρίστηκε παροδική, πλέον αποκτά μόνιμα χαρακτηριστικά και επιτείνεται από την ουκρανική κρίση.
Υπουργοί και κυβερνητικοί παράγοντες που προσπαθούν να αποποιηθούν τις ευθύνες τους, βρίσκουν χρήσιμο να υπενθυμίζουν ότι η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ θεσμοθέτησε το πλαίσιο λειτουργίας του αυτής της αγοράς.
Η πραγματικότητα όμως διαφέρει. Το σύνολο της ηλεκτρικής ενεργείας εντάχθηκε στο χρηματιστήριο ενέργειας το Σεπτέμβριο του 2020. Η κυβέρνηση της ΝΔ επίσπευσε την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το σύστημα δεν λειτουργεί ομαλά, καθώς η ένταξη έγινε χωρίς επαρκή προετοιμασία και κανόνες
Το γεγονός ότι το σύνολο της καταναλισκόμενης ηλεκτρικής ενέργειας διακινείται στη spot αγορά έχει σαν αποτέλεσμα να μετακυλίονται πλήρως (100%) στη λιανική οι εξωφρενικές τιμές της χονδρικής που διαμορφώνονται στη spot αγορά. Αυτό δεν συμβαίνει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπου μέσω της spot αγοράς διακινούνται πολύ μικρότερα ποσοστά ημερήσιας κατανάλωσης.
Η ΡΑΕ δεν έλεγξε αυτήν την “παράλογη” συμπεριφορά της αγοράς. Ούτε έλεγξε μήπως η τεράστια διακύμανση ήταν αποτέλεσμα εναρμονισμένης πρακτικής των τεσσάρων ιδιωτικών εταιρειών και της ΔΕΗ που συμμετέχουν στην αγορά. Θεώρησε λοιπόν νόμιμα αυτά τα κέρδη, που επιβάρυναν τελικά τους καταναλωτές.
Προτεινόμενα μέτρα
Είναι λοιπόν προφανές ότι για την αντιμετώπιση της ενεργειακής ακρίβειας υπάρχουν κι άλλοι – και μάλιστα αποτελεσματικότεροι - τρόποι από τα μέτρα που επιλέγει η κυβέρνηση. Πρέπει όμως να υπάρχει πολιτική βούληση και παράλληλα:
• Η ΔΕΗ να επιτελεί τον κοινωνικό και αναπτυξιακό της ρόλο, όχι μόνον με την τιμολογιακή πολιτική και τις όποιες διευκολύνσεις σε καταναλωτές, αλλά και αποτρέποντας τη δημιουργία καρτέλ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αντί να συμμετέχει στη λειτουργία του.
• Οι εποπτικές Αρχές να ασκούν τις ελεγκτικές τους αρμοδιότητες.
• Να υπάρξει αναστολή του χρηματιστηρίου ενέργειας.
• Πλαφόν στην χονδρική και λιανική τιμή του ρεύματος.
• Μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης στα κατώτατα ευρωπαϊκά όρια.
Εφαρμοσμένες εναλλακτικές λύσεις.
Είναι γεγονός ότι οι έκτακτες συνθήκες επιβάλλουν και έκτακτες λύσεις. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση αποφάσισε να δώσει μόνο κάποια επιδότηση, που σε καμία περίπτωση δεν καλύπτει τις αυξήσεις. Οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν την ίδια αρχιτεκτονική, έχουν προχωρήσει σε παρεμβάσεις στην αγορά με πολλούς τρόπους. Είτε με πλαφόν στην τιμή χονδρικής ή λιανικής ή, όπως έκανε η Ρουμανία, με υποχρεωτική σύναψη διμερών συμβολαίων για να πέσουν οι τιμές.
Στην Ελλάδα, τη χρονική περίοδο που ξεκινούσε η ενεργειακή κρίση, επιλογή της κυβέρνησης ήταν να εκχωρήσει την πλειοψηφία της ΔΕΗ σε ιδιώτες μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου και να επιτρέπει στην εταιρεία να κερδοσκοπεί για να βελτιώσει τα αποτελέσματά της, αντί να στηρίζει τους καταναλωτές.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν πάρει έγκριση από την Κομισιόν για απεξάρτηση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας από τις εξαιρετικά υψηλές τιμές των ορυκτών καυσίμων, ιδιαιτέρως του φυσικού αερίου. Η προτεινόμενη ρύθμιση μειώνει τουλάχιστον 30% τις τιμές, δεν έχει καμία δημοσιονομική επίπτωση, δεν διαταράσσει την αγορά και μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.
Δημήτρης Καλαβρουζιώτης, Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός
Μέλος της Αντιπροσωπείας του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας