Τρίτη 30 Νοεμβρίου 2021
Πανέμορφες φωτογραφίες από το Βελανιδοδάσος Ξηρομέρου και τη λίμνη Οζερός μας παρουσιάζει ο συμπατριώτης μας Κώστας Καρακώστας από πρόσφατο οδοιπορικό που πραγματοποίησε στην κοντινή από τα Καλύβια Αγρινίου, περιοχή.
Ένα μικρό δείγμα εικόνων από την περιοχή του Λιγοβιτσίου, από τα περίπου 130.000 στρέμματα που καταλαμβάνει το Βελανιδοδάσος και η λίμνη Γαλίτσας όπως αλλιώς λέγεται ο Οζερός! Σε αυτό το σημείο υπάρχουν και δύο εκκλησίες αφιερωμένες στον Αϊ Γιάννη τον Πρόδρομο, η μία είναι παλιά ερείπια, ο κάτω Αϊ Γιάννης, όπως λέγεται από τους ντόπιους και το εκκλησάκι του επάνω Αϊ Γιάννη και βέβαια το μοναστήρι της Παναγίας Λιγοβιτσιάνας!
Βελανιδοδάσος Ξηρομέρου - Η αναγκαιότητα προστασίας του
Το Βελανιδοδάσος Ξηρομέρου καταλαμβάνει συνολική έκταση 130.000 στρεμμάτων περίπου και είναι το μεγαλύτερο σε έκταση δάσος ήμερης βελανιδιάς στην περιοχή των Βαλκανίων. Βρίσκεται στην δυτική πλευρά του νομού Αιτωλοακαρνανίας και εκτείνεται από την παραλιακή περιοχή των όρμων Αστακού και Πλατυγιαλίου μέχρι τον ποταμό Αχελώο στα ανατολικά και την λίμνη Οζερό στα βορειοανατολικά.
Πρόκειται για ένα δημόσιας ιδιοκτησίας δάσος μέσα στο οποίο περιλαμβάνονται και ιδιωτικές εκτάσεις, κυρίως καλλιέργειες και βοσκότοποι. Ο βασικός πυρήνας της περιοχής του δάσους είναι μια γραμμή από λόφους δυτικά και νότια της λίμνης Οζερού, η οποία ονομάζεται λοφοσειρά Λιγοβίτσι – Μάνινα.
Εντός της έκτασης του βελανιδοδάσους βρίσκονται 11 οικισμοί, των οποίων διαχρονικά η εξέλιξη υπήρξε στενά συνδεδεμένη με το βελανιδοδάσος, οι οικισμοί αυτοί είναι: Αγράμπελο, Γουριώτισσα, Μάνινα Βλυζιανών, Μαχαιρά, Μπαμπίνη, Παλαιομάνινα, Πρόδρομος, Ρίγανη, Σκουρτού, Στρογγυλοβούνι, Χρυσοβίτσα.
Εκτός τους οικισμούς αυτούς που είναι ανεπτυγμένοι περιμετρικά του κυρίως πυρήνα του βελανιδοδάσους υπάρχουν πολλοί περισσότεροι οικισμοί στην ευρύτερη περιοχή του Ξηρομέρου που η οικονομική τους βάση στηρίχθηκε κατά το παρελθόν στη συλλογή και το εμπόριο του βελανιδιού.
Βιοποικιλότητα
Η χλωρίδα και πανίδα που υπάρχει στο βελανιδοδάσος Ξηρομέρου συνιστά ένα οικοσύστημα με πλούσια βιοποικιλότητα, η οποία έχει υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια και χρήζει άμεσης προστασίας προκειμένου να μην υποβαθμιστεί ακόμη περισσότερο. Αποτελεί ένα από τα καλύτερα παραδείγματα συγκεντρώσεως δασικών περιοχών βαλανιδιάς στην Ελλάδα.
Το κυρίαρχο είδος στο βελανιδοδάσος Ξηρομέρου είναι η βελανιδιά και ειδικότερα η ήμερη βελανιδιά, η οποία έχει πανάρχαια σχέση με τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Συναντάται κυρίως σε πεδινές περιοχές και κοντά σε οικισμούς οπότε και συνδέεται στενά με τα πολιτισμικά τοπία όπου συνυπάρχει η γεωργία και η κτηνοτροφία με το φυσικό τοπίο. Η ήμερη βελανιδιά δεν έχει ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις. Αναπτύσσεται σε αβαθή μέχρι και βαθιά εδάφη από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι περίπου τα 1.000 μ. υψόμετρο με προτίμηση στις πεδινές και λοφώδεις θέσεις 600 – 700 μ. υψόμετρου σε όλες τις εκθέσεις και κλίσεις. Είναι μακρόβιο είδος και μπορεί να ζήσει περισσότερο από 1000 χρόνια. Στο βελανιδοδάσος Ξηρομέρου έχουν καταγραφεί βελανιδιές ηλικίας μέχρι 800 ετών.
Η χλωρίδα είναι πλούσια σε είδη. Σύμφωνα με έρευνα της χλωρίδας που έχει πραγματοποιήσει το Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, στο Αγρίνιο, έχουν καταγραφεί στην περιοχή 256 γηγενή φυτά. Αυτή η συλλογή περιλαμβάνει μερικά σπάνια και ενδιαφέροντα είδη, όπως είναι οι εντυπωσιακές αποικίες της παιώνιας (Paeonia mascula russoi) και μια αξιόλογη ποικιλία από άγριες ορχιδέες που περιλαμβάνουν την Ophrys reinholdii και την Ophrys helenae.
Η δασική και η ευρύτερη περιοχή έχει και ορνιθολογικό ενδιαφέρον, διότι παρουσιάζει 127 είδη πουλιών τα οποία έχουν καταγραφεί. Από αυτά 26 είδη είναι υπό προστασία και αναφέρονται στον κατάλογο 1, της οδηγίας για τα πουλιά 79/409/EC. Τέσσερα είδη δρυοκολαπτών υπάρχουν στο δάσος, καθώς και ο δεντροκόπος (Dendrocopos medius) που είναι αρκετά άφθονος. Σημαντικά πουλιά που φωλιάζουν στην περιοχή είναι ο βραχύποδας αετός (Circaetus gallicus), ο αετός (Pernis apivorus), το μικρότερο γεράκι (Falco naumanni) και μερικά άλλα ενδιαφέροντα είδη των Βαλκανίων. Εξάλλου η περιοχή είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη λίμνη Οζερό, το Δέλτα του Αχελώου και τους υγροτόπους που παρουσιάζουν σημαντική και σπουδαία ορνιθολογική πηγή.
Υπάρχει επίσης ποικιλία βιοτόπων που δημιουργούνται από λιβάδια, βραχώδεις μικροπεριοχές και ποικιλία δασικών ομάδων και βοσκοτόπων. Αυτές οι συνθήκες είναι πολύτιμες για μια ποικιλία ζωολογικού ενδιαφέροντος, η οποία περιλαμβάνει ορθόπτερα, όπως το έντομο Saga sp. και διάφορες νυχτερινές πεταλούδες όπως η Saturnia pyri. Υπάρχει επίσης μία ποικιλία από ερπετά μεταξύ των οποίων δύο είδη χελώνας, την Testudo marginata και T. hermanni, διάφορα φίδια και ομάδες από σαύρες που βρίσκονται σε πληθυσμούς αρκετά ενδιαφέροντες.
Άλλα ενδιαφέροντα σημεία της βιοποικιλότητας της περιοχής περιλαμβάνουν ένα μεγάλο αριθμό από δέντρα μεγάλης ηλικίας και κλειστές ομάδες ώριμων δέντρων με πολύ σάπιο υλικό ξυλείας που είναι ιδεώδες για πολλά ασπόνδυλα είδη που περιλαμβάνουν επίσης μεγάλους κανθάρους του δάσους, λειχήνες και μύκητες.
Η παραδοσιακή αρχιτεκτονική των χωριών, τα τοπικά εδέσματα και ο τρόπος ζωής των κατοίκων είναι αυθεντικά κληρονομήματα και πηγές για εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Η συλλογή του βελανιδιού για εξαγωγή είχε γίνει συνήθεια για τους κατοίκους, για πάνω από 600 χρόνια και ήταν ένας ισχυρός δεσμός των ντόπιων κατοίκων και του μοναδικού δάσους βαλανιδιάς.
Σήμερα η αναγκαιότητα προστασίας του βελανιδοδάσους Ξηρομέρου είναι επιτακτική. Άλλωστε η οριοθέτηση φυσικών περιοχών με ιδιαίτερη οικολογική σημασία, όπως είναι η αναφερόμενη και η ίδρυση φυσικών πάρκων είναι μία συνηθισμένη πρακτική, που εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια στα προηγμένα κράτη, για να διατηρούνται τα οικολογικά χαρακτηριστικά αυτών των περιοχών, με την ήπια και αειφορική αξιοποίησή τους, προσφέροντας παράλληλα στις τοπικές κοινωνίες εισόδημα και καλή ποιότητα ζωής.
Φωτογραφίες: Κώστας Καρακώστας
Πληροφορίες από το ιστολόγιο του Συλλόγου Φίλων της Βελανιδιάς και Περιβάλλοντος «Αμαδρυάδα»:
