Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου 2021
Άρθρο του Δρ. Γιάννη Γράψα
Ο «Αθλητισμός - Άσκηση για όλους» αποτελεί το αθλητικό κίνημα της σύγχρονης κοινωνίας που ορίζει τη συνειδητή επιλογή της φυσικής δραστηριότητας για καλή φυσική κατάσταση υγεία, ευεξία, ψυχική υγεία, ψυχαγωγία, κοινωνική ένταξη και κοινωνική συνοχή. Το δικαίωμα των πολιτών στην άθληση αποτυπώνεται σε αρκετά νομοθετικά κείμενα, ως πολιτική και ηθική δέσμευση των Κρατών της Ευρώπης.
Ο «Αθλητισμός - Άσκηση για όλους» είναι άρρηκτα συνδεδεμένος µε την ποιότητα ζωής των πολιτών και οι Οργανισµοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ως προνομιακοί φορείς ανάπτυξης αθλητικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς, μέσα από την προσφορά κοινωνικών υπηρεσιών αναψυχής θα πρέπει να μπορούν να προσφέρουν στην αναβάθμιση της ποιότητα ζωής των δηµοτών τους.
Η υλοποίηση προγραμμάτων αθλητισμού πραγματοποιήθηκε στην χώρα μας για πρώτη φορά το 1982- 1983 από το υπουργείο Νέας Γενιάς & Αθλητισμού, με την ονομασία «Μαζικός Λαϊκός Αθλητισμός» και περιελάμβανε δωρεάν προγράμματα άσκησης και άθλησης για όλες τις κοινωνικές ομάδες ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, σωματικών δυνατοτήτων, καταγωγής.
Τα προγράμματα Μαζικού Λαϊκού Αθλητισμού λειτουργούσαν μέσω της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με κεντρικό όμως συντονισμό, έλεγχο και χρηματοδότηση, με αρκετά μεγάλη συμμετοχή των πολιτών.
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την απόφαση του υπουργού για διακοπή της οικονομικής ενίσχυσης της ΓΓΑ στα Προγράμματα Μαζικού Αθλητισμού «Άθλησης για Όλους» τα οποία υλοποιούνται μέσω των Δήμων και υπό τις παρούσες πολιτικές και κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες είναι εμφανές ότι συγκρούονται δύο αντιπαραθετικά μοντέλα οργάνωσης και λειτουργίας του αθλητισμού και της φυσικής άσκησης, ένα νεοφιλελεύθερο με αντικοινωνικά χαρακτηριστικά κι επιδιώξεις και ένα προοδευτικό με κοινωνικό πρόσημο.
Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο είναι εκείνο που διαπερνάται σε όλο του το φάσμα από τη λογική της αγοράς, στηρίζεται σε κοινωνικά και πολιτικά συντηρητικές προσεγγίσεις που οδηγούν σταδιακά στην απομείωση του κοινωνικού χαρακτήρα του αθλητισμού και του κοινωνικού κράτους σε αυτόν τον τομέα, με παράλληλο αποκλεισμό ευρύτατων στρωμάτων του πληθυσμού, ειδικά των πιο αδύναμων οικονομικά και πιο ευάλωτων ομάδων μέσα από πολιτικές που οδηγούν στην:
- ιδιωτικοποίηση των δημόσιων αθλητικών υποδομών,
- παροχή των υπηρεσιών που προσφέρονται από την Πολιτεία στους ασκούμενους πολίτες έναντι πληρωμής (άμεση ανταποδοτικότητα),
- άνιση διανομή των κρατικών δημόσιων πόρων προς τον επαγγελματικό αθλητισμό εις βάρος του μη κερδοσκοπικού αγωνιστικού αθλητισμού και των μορφών «Άθλησης για Όλους».
Στη χώρα μας, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο αποστρέφεται την κοινωνική συμμετοχή, τις συλλογικές διαδικασίες και τη δημοκρατία στο οργανωμένο αθλητικό σύστημα και για αυτόν το λόγο παρεμβαίνει καταχρηστικά χειραγωγώντας τους αθλητικούς φορείς, ενώ παράλληλα ενισχύει τις απαγορεύσεις και τους αποκλεισμούς.
Το κοινωνικό μοντέλο είναι αυτό της Αριστεράς και των προοδευτικών δυνάμεων, που στον πυρήνα του βρίσκεται ο άνθρωπος και οι ανάγκες του. Η ανάγκη του σύγχρονου ανθρώπου για σωματική άσκηση και αθλητισμό είναι αδιαμφισβήτητη. Ο άνθρωπος στις σύγχρονες κοινωνίες κερδίζει μέσω του αθλητισμού την κοινωνικοποίηση, την ανάπτυξη και προφύλαξη της υγείας του, την εκπαίδευση, την αναψυχή και την ανανέωση των ψυχικών δυνάμεων, ενισχύοντας και την παραγωγική του ικανότητα στην εργασία.
Υπό το πρίσμα της ανθρωποκεντρικής αντίληψης, ο αθλητισμός πρέπει να είναι προσιτός σε όλους τους ανθρώπους, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς:
- Να «αγκαλιάζει» το δικαίωμα του παιδιού στο παιχνίδι,
- να αποτρέπει την εμπορική εκμετάλλευση της παιδικής ηλικίας, να προάγει την ισότητα των φύλλων,
- να αποτελεί τρόπο αναψυχής και αποφόρτισης του εργαζόμενου,
- να εξασφαλίζει την πλήρη πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ) σε αθλητικές υποδομές και εγκαταστάσεις,
- να αποτελεί «όχημα» ένταξης και ενσωμάτωσης στην ελληνική κοινωνία ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
Ο αθλητισμός καθίσταται «ασπίδα» των αποκλεισμένων, αφού μέσω της συμμετοχής επιτυγχάνονται η κοινωνικοποίηση και η αποδοχή.
Αυτό το αθλητικό μοντέλο έχει ως στόχο την προαγωγή της ποιότητας της ζωής και της υγείας όλων των ανθρώπων όλων των ηλικιών, από την προσχολική ακόμη ηλικία μέχρι και τα γηρατειά. Προϋποθέτει δε τη συμμετοχή σε ένα ασφαλές και συνεργατικό περιβάλλον, ελεύθερο από βία, σεξισμό, ρατσισμό, εκφοβισμό και αναβολικά. Προωθεί τις πανανθρώπινες ηθικές αξίες και τα ιδανικά, με σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Η τελευταίες εξελίξεις στον αθλητισμό γενικότερα οδηγούν στην "κατάρρευση" του μαζικού και ερασιτεχνικού αθλητικού οικοδομήματος κάτι που θα έχει σοβαρές συνέπειες στην άσκηση και άθληση των πολιτών, που αποκόβονται από το κοινωνικό αγαθό της φυσικής δραστηριότητας, της αθλητικής διαπαιδαγώγησης και οι κοινωνικοί φορείς θα πρέπει να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην άσκηση – άθληση μέσω των αναγκαίων παροχών σε υποδομές, προσωπικό και χρηματοδότηση.
Οι προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας με σχεδιασμό, οργάνωση αλλά κύρια πολιτική βούληση θα πρέπει να προσεγγίσουν πολύ πιο σοβαρά την αναγκαιότητα της άσκησης/άθλησης των κοινωνικών ομάδων ειδικότερα μετά την διαμόρφωση αυτών των νέων οικονομικών, κοινωνικών και υγειονομικών προβλημάτων δημιουργώντας ένα αθλητικό κίνημα το οποίο θα προάγει κοινωνική αλληλεγγύη και ευημερία.
Δρ. Γιάννης Γράψας
Phd., MSc., Φυσικής Αγωγής – Προπονητικής Καλαθοσφαίρισης
