Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2019
Αναγνωρίζεται τελικά η συμβολή του αγρότη στην κοινωνική συνοχή και την οικονομία της ΕΕ; Οι ίδιοι οι παραγωγοί γνωρίζουν πολύ καλά την απάντηση, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό, καθώς τα προβλήματα που πλήττουν τον πρωτογενή τομέα όχι μόνο παραμένουν επί της ουσίας άλυτα, αλλά λαμβάνουν και νέα μορφή, εξαιτίας των διαμορφούμενων συνθηκών.
Προκειμένου να αναδειχθεί αυτή η ανισότητα στα ανώτατα ευρωπαϊκά κλιμάκια, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) προχώρησε στην κατάρτιση γνωμοδότησης πριν από λίγο καιρό, παρουσιάζοντας την υφιστάμενη κατάσταση. Ναι, ο ρόλος των Ευρωπαίων γεωργών είναι σημαντικός, αλλά η συμβολή τους δεν ανταμείβεται δεόντως, υπογραμμίζει η ΕΟΚΕ. Αποτέλεσμα; Να αποθαρρύνεται η νέα γενιά, να μην αναλαμβάνει την οικογενειακή εκμετάλλευση και να μειώνεται η ελκυστικότητα του τομέα.
Συμβολή
Η συμβολή των Ευρωπαίων αγροτών είναι πολυεπίπεδη, γεγονός που καθιστά τη θέση τους, τόσο στην οικονομική αλυσίδα, όσο και στις βάσεις της κοινωνίας, άκρως απαραίτητη.
Το εισόδημα του γεωργού το 2017 ανερχόταν κατά μέσο όρο μόλις στο 46,5% των άλλων τομέων της οικονομίας στην ΕΕ
1. Τρόφιμα – Οικονομία
Όπως επισημαίνει η ΕΟΚΕ, τόσο οι παραγωγοί όσο και οι συνεταιρισμοί τους είναι προσηλωμένοι στην παραγωγή ασφαλών τροφίμων υψηλής ποιότητας, όχι μόνο για τους Ευρωπαίους πολίτες, αλλά και τους καταναλωτές σε ολόκληρο τον κόσμο. Επιπλέον, ο ευρωπαϊκός γεωργικός τομέας συμβάλλει στη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας και της δυναμικής της ΕΕ στις διεθνείς αγορές και στη διασφάλιση του εμπορικού πλεονάσματός της.
2. Απασχόληση
Περίπου 40 εκατ. άτομα στηρίζουν με την εργασία τους τον αγροδιατροφικό τομέα της ΕΕ, εκ των οποίων τα 10 εκατ. απασχολούνται άμεσα στον πρωτογενή τομέα. Επιπροσθέτως, η γεωργία αποτελεί και τη μοναδική μορφή απασχόλησης σε πολλές περιοχές της Ένωσης.
3. Περιβάλλον
Οι αγρότες και οι συνεταιρισμοί διαχειρίζονται περίπου το 39% της συνολικής επιφάνειας της ΕΕ. Με την εργασία τους, όσον αφορά τη διαχείριση της γης, συμβάλλουν ενεργά στην άμβλυνση των επιπτώσεων των καταστροφών σε περίπτωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Όσοι είναι ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων έχουν καθοριστικό ρόλο στη βιώσιμη διαχείριση των δασών. Επιπλέον, οι γεωργοί συμβάλλουν στη διατήρηση και την αποκατάσταση του παραδοσιακού τοπίου στις αγροτικές περιοχές, τόσο μέσω της διαφύλαξης της πολιτιστικής κληρονομιάς, όσο και της δημιουργίας θετικών συνεργιών με τον τουριστικό τομέα της ΕΕ.
4. Κλιματική αλλαγή
Στον αγροτικό τομέα έχει υλοποιηθεί μεγάλος αριθμός δράσεων για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητάς του τα τελευταία χρόνια, κυρίως μέσω της ΚΑΠ.
Μικρή ανταμοιβή
Παρ’ όλα αυτά, η ανταμοιβή τους δεν είναι ισάξια, καθώς καλούνται να αντιμετωπίσουν προβλήματα που αφορούν και την επιβίωσή τους. Συγκεκριμένα:
- Χαμηλή κερδοφορία: Το εισόδημα του γεωργού το 2017 ανερχόταν κατά μέσο όρο μόλις στο 46,5% των άλλων τομέων της οικονομίας στην ΕΕ.
- Αστάθεια τιμών: Το 2008, για παράδειγμα, σημειώθηκε σοβαρή μείωση των τιμών. Πολλοί γεωργοί μικρής και μεσαίας κλίμακας αναγκάστηκαν να βασιστούν μόνο στις άμεσες ενισχύσεις για να παραμείνουν ενεργοί, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να εξασφαλιστεί η οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεών τους. Όσον αφορά τις εξαγωγές, ο κύριος εμπορικός εταίρος της ΕΕ για τα γεωργικά προϊόντα είναι οι ΗΠΑ. Με μια τέτοια συγκέντρωση των εξαγωγών σε μία και μόνο αγορά, εξηγεί η ΕΟΚΕ, ο γεωργικός τομέας της ΕΕ είναι εκτεθειμένος σε πολιτικές αποφάσεις τρίτων, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε έντονες διακυμάνσεις των τιμών.
Επιπλέον, η αγορά της Ευρώπης είναι η πλέον ανοιχτή και προσβάσιμη παγκοσμίως, με αποτέλεσμα οι αγρότες να βρίσκονται αντιμέτωποι με τον ανταγωνισμό των εισαγόμενων γεωργικών προϊόντων που πληρούν διαφορετικά πρότυπα παραγωγής.
- Γήρανση πληθυσμού: Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επτά στους δέκα διαχειριστές γεωργικών εκμεταλλεύσεων (71,5%) ήταν το 2017 άνδρες και η πλειονότητά τους (57,9%) ηλικίας άνω των 55 ετών. Μόνο ένας στους δέκα ήταν νέος γεωργός ηλικίας κάτω των 40 ετών.
Η γήρανση του αγροτικού πληθυσμού προκαλεί γενικευμένη απερήμωση των αγροτικών περιοχών με άμεσες συνέπειες για τον οικονομικό και τον κοινωνικό, σημειώνει η ΕΟΚΕ. Επιπλέον, οι νέες γενιές αποθαρρύνονται να αναλάβουν όπως οικογενειακές όπως επιχειρήσεις λόγω όπως χαμηλής κερδοφορίας όπως γεωργικής δραστηριότητας και των δυσκολιών πρόσβασης στη γη.
Λύσεις
Όπως επισημαίνεται στη γνωμοδότηση της ΕΟΚΕ, η ΕΕ χρειάζεται μια δίκαιη, διαφανή, εύρυθμη αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, η οποία να είναι ευνοϊκή για τους παραγωγούς και όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς, συμπεριλαμβανομένων των μεταποιητών, των εμπόρων λιανικής και, κυρίως, των καταναλωτών. Σε εθνικό επίπεδο, προτείνεται να εξεταστεί μια νέα προσέγγιση διαπραγμάτευσης σε θέματα αγοράς μέσω της δημιουργίας αλυσίδων αξίας, προκειμένου να εξασφαλιστεί στους γεωργούς μηνιαίο εισόδημα ίσο με το διπλάσιο του κατώτατου μισθού. «Οι νέες τεχνολογίες, σε συνδυασμό με δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας χωρίς αποκλεισμούς, αποτελούν μέρος της λύσης για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τομέα της ΕΕ», συνεχίζει.
Επιπλέον, η ΕΟΚΕ προτείνει δια βίου εκπαίδευση και ανάπτυξη δεξιοτήτων, προκειμένου να παρασχεθούν στους παραγωγούς τα κατάλληλα εργαλεία για τη χρήση καινοτόμων λύσεων στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις τους, ενώ ζητά να αναγνωριστούν οι προσπάθειες των αγροτών στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. «Τα περιβαλλοντικά μέτρα δεν θα πρέπει να θέτουν σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια και οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη ότι οι αγρότες χρειάζονται δίκαιη αμοιβή για την πρόσθετη εργασία που συχνά απαιτούν τα μέτρα», τονίζει. Στη γνωμοδότησή της η ΕΟΚΕ σημειώνει πως απαιτούνται ένας ισχυρός προϋπολογισμός για τη νέα ΚΑΠ, αλλά και αποτελεσματικές πολιτικές που θα εγγυώνται το μέλλον της γεωργίας και των αγροτικών περιοχών.
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Ύπαιθρος Χώρα" (ypaithros.gr)