Δύσκολη και επίπονη εργασία η καλλιέργεια της ντομάτας η οποία φυτεύονταν τον Απρίλη με το χέρι και αργότερα με φυτευτικές μηχανές, απαιτούσε όμως παράλληλα πολλές περιποιήσεις, όπως σκάλισμα και βοτάνισμα για τα αγριόχορτα, αυλακιές ανά σειρά για να ποτίζεται πιο εύκολα, λιπάνσεις και ψεκασμούς με φυτοφάρμακα για να προστατευθούν τα φυτά από ασθένειες.
Και αργότερα στα μέσα Ιουλίου, κοντά του Αη Λιός, οι καρποί ήταν πλέον ώριμοι και άρχιζε η συγκομιδή της, με όλη την οικογένεια μικρούς και μεγάλους να συμμετέχουν και όταν χρειάζονταν έρχονταν και επιπλέον εργατικό δυναμικό για να προλάβει να μαζευτεί το πρώτο και το δεύτερο ¨χέρι¨…
Από το πρωί μέχρι το γιόμα, δουλεύοντας μέσα στο λιοπύρι και τις καλοκαιριάτικες ζέστες, έχοντας ¨παρέα¨ το ράδιο που έπαιζε μουσική από τον ραδιοσταθμό Μεσολογγίου ή από τους παράνομους ραδιοερασιτέχνες με τα λαικά και τα δημοτικά τραγούδια, η ώρες περνούσαν πιο ευχάριστα και γρήγορα…
Μια μικρή ανάπαυλα γίνονταν κατά το μεσημέρι, για φαγητό και ξεκούραση κάτω από το φραντζάτο (αυτοσχέδια καλύβα) και νωρίς το απόγευμα η δουλειά συνέχιζε…
Ολημερίς οι εργάτες σκυφτοί στα γόνατα, μάζευαν τις κόκκινες ντομάτες με τους κουβάδες και κατόπιν τις έριχναν στα πλαστικά κιβώτια, τις ¨κλούβες¨, τα ρούχα και τα χέρια ¨πρασίνιζαν¨ από τα φυτά, όμως κανείς δεν διαμαρτύρονταν και με καρτερική υπομονή γέμιζαν με τις κλούβες τις αυλακιές.
Το απόγευμα τα γεμάτα κιβώτια τοποθετούνταν σε μικρές ¨ντάνες¨ για να έρθει κατόπιν το τρακτέρ με την μεγάλη πλατφόρμα και να τις φορτώσει.
Παλιά τα φορτηγά έφταναν μέχρι το χωράφι για να πάρουν τα κιβώτια, στη συνέχεια όμως όλα τα τρακτέρ συγκεντρώνονταν στην πλάστιγγα του Συνεταιρισμού και με σειρά ένα ένα ξεφόρτωναν πάνω στα κυλιόμενα αναβατόρια το φορτίο το οποίο κατευθύνονταν στις μεγάλες δεξαμενές (μπανιέρες) των φορτηγών.
Κοντά στα χίλια στρέμματα ίσως και παραπάνω, βιομηχανικής ντομάτας καλλιεργούνταν στα Καλύβια, από τις αρχές του ΄70 έως τα μέσα του ΄90, προσφέροντας ένα καλό εισόδημα στους γεωργούς.
Με τα χρήματα που θα εισέπρατταν οι αγρότες, έστω και ¨κουτσουρεμένα¨, θα πλήρωναν το καλλιεργητικό δάνειο, τα έξοδα των εργατών και τα μεταφορικά, θα ξοφλούσαν λογαριασμούς και ¨βερεσέδια στο μπακάλικο¨ή το μανάβικο και με ότι... περίσσευε θα αγόραζαν είδη διατροφής για το σπίτι, κάνα ρουχαλάκι και σχολικά είδη για τα παιδιά ενώ κάποια ελάχιστα θα έμπαιναν στο συρτάρι για τις ανάγκες του χειμώνα.
Τα πράγματα δεν ήταν ¨εύκολα¨ για τους παραγωγούς, οι τιμές ήταν χαμηλές, κάποιες φορές τα εργοστάσια, ¨έκοβαν¨ κιλά από τα ζύγιση διότι ήταν τάχα σάπιο το προϊόν, ή οι κρατήσεις φόρου και μεταφοράς ήταν… μια πάνω και μια κάτω, εν τέλει με αυτά και με αυτά, η καλλιέργεια της βιομηχανικής ντομάτας στο χωριό μας κάποια στιγμή ¨έσβησε¨ και κανείς αγρότης δεν ξαναασχολήθηκε από τότε…
Κείμενο και φωτογραφίες αρχείου: Γιώργος Πανταζόπουλος
