Νικόλαος Πλακίδας: Ένας ράφτης στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Σάββατο 19 Αυγούστου 2023

Από το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοινώθηκε πρόσφατα η εγγραφή δέκα (10) νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, μεταξύ αυτών και η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα, στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας και αποτελεί παράδειγμα προσαρμογής στο σύγχρονο πολιτιστικό περιβάλλον της τέχνης του ελληνοράπτη.

Η διαδικασία εμπλουτισμού του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας είναι ετήσια και ξεκινάει τον Ιανουάριο, με τη δημόσια πρόσκληση που απευθύνει η Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα.

Πώς ξεχώρισε ο ράφτης από την Κατοχή Μεσολόγγι

Ο Νικόλαος Πλακίδας ράβει και κεντάει πιστά αντίγραφα παραδοσιακών ενδυμασιών. Οι φορεσιές δημιουργούνται κατόπιν παραγγελίας, προκειμένου να φορεθούν σε γάμους, πανηγύρια, αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων, παρελάσεις κτλ.

Το εργαστήρι του Νικόλαου Πλακίδα βρίσκεται στην Κατοχή Δήμου Ι.Π. Μεσολογγίου, στο νομό Αιτωλοακαρνανίας, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, περιοχή όπου πραγματοποιούνται πολλές γιορτές και πανηγύρια, όπως η γιορτή της Εξόδου στο Μεσολόγγι, τα πανηγύρια της Αγίας-Αγάθης στο Αιτωλικό, του Αϊ-Συμιού στο Μεσολόγγι, της Αγίας Παρασκευής στο Νεοχώρι.

Ο Νίκος Πλακίδας

Ο Νικόλαος Πλακίδας γεννήθηκε στην Κατοχή Μεσολογγίου το 1965.Μια όμορφη Κωμόπολη χτισμένη στις όχθες του Αχελώου, το χωριό που έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής της η Κυρά Βασιλική του Αλή Πασά. Κοντά στις αρχαίες Οινιάδες, σημαντικό κέντρο στην αρχαιότητα. Σώζονται ερείπια από το λιμάνι, τα λουτρά, το θέατρο, το στάδιο και την ακρόπολη με 7 χλμ. τείχη.

Ο Νίκος από μικρό παιδί έδειξε την αγάπη του για την λαϊκή παράδοση του τόπου του. Μεγαλώνοντας τον κέρδισε οριστικά. Άρχισε να μαζεύει αυθεντικές φορεσιές και να μελετά τον τρόπο κατασκευής τους και να καταγράφει τις παλιές βελονιές.

Έτσι άρχισε σιγά-σιγά να στήνει το εργαστήρι του. Η ποιότητα όμως της δουλειάς του και ο σεβασμός προς την παράδοση τον έκαναν γρήγορα γνωστό.

Η φήμη του απλώθηκε στην Ελλάδα αλλά και σε όλα τα σημεία του πλανήτη που υπάρχει ελληνικό στοιχείο. Παράλληλα έχει εκθέσει σε 18 χώρες, όπου υπάρχει έντονο ελληνικό στοιχείο και φιλελληνισμός.

Συνεργάζεται με λαογραφικά μουσεία, συλλέκτες, λαογράφους, το Θέατρο "Δόρα Στράτου" και Λύκεια των Ελληνίδων. Σήμερα πέρα από το χώρο εργασίας έχει δημιουργήσει ένα όμορφο εκθεσιακό χώρο και ένα βεστιάριο με φορεσιές από όλη την Ελλάδα. Η δραστηριότητά του δεν περιορίζεται μόνο στην κατασκευή των φορεσιών αλλά και κοσμημάτων υποδημάτων και ότι άλλο συμπληρώνει την φορεσιά. Η εργασία γίνεται πάντα με τις παραδοσιακές τεχνικές και ότι κατασκευάζεται είναι πιστό αντίγραφο.

Νίκος Πλακίδας: Με οδηγό την παράδοση

Ο ελληνικός λαός, με πανάρχαια Ιστορία και παράδοση, έχει συνδέσει τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής του (Γέννηση, Θάνατο, Έρωτα, Γάμο, κ.λ.π.) με αυτή.

Είναι ένας θησαυρός που διασώζεται από τους ίδιους τους κατοίκους της χώρας. Μια παράδοση που εκφράζεται μέσα από την λαϊκή τέχνη, τα πανηγύρια, τα δημοτικά τραγούδια, τους χορούς, την φορεσιά, τα ήθη και τα έθιμα (τους).

Η ελληνική παραδοσιακή φορεσιά χαρακτηρίζει και διακρίνει τους ανθρώπους κάθε περιοχής. Έχει φτιαχτεί για να εντυπωσιάζει και όχι να αναδεικνύει το κορμί. Τα πλούσια υλικά, η ποικιλία στο κέντημα, στο στόλισμα και το ράψιμο, δημιουργούν την προσωπική σφραγίδα κάθε περιοχής.

Οι φορεσιές χωρίζονται σε πολλές κατηγορίες.

Ανάλογα με την μορφολογία του εδάφους:

Σε ορεινή, πεδινή, νησιώτικη

Ανάλογα με την κοινωνική περίσταση:

Σε νυφική, γιορτινή, καθημερινή

Ανάλογα με την ηλικία:

Σε κόρης, νύφης, παντρεμένης, ηλικιωμένης και χήρας

Ανάλογα με τα εξωτερικά κομμάτια της φορεσιάς:

Σε καβάδι, σεγκούνι, φουστάνι, σαγιάς, καπλαμάς για τις γυναικείες.

Φουστανέλα, μπουραζάνα, και βράκα για τις αντρικές.

Σε αστικές, με ευρωπαϊκά υλικά και ραφή

Σε χωρικές, με εγχώρια χειροποίητα υλικά

Τα περισσότερα από τα κομμάτια της φορεσιάς είναι ραμμένα, στολισμένα και κεντημένα από τις γυναίκες [γιαγιά, μητέρα, θυγατέρα]

Τα μεγάλα εξωτερικά κομμάτια τα έραβαν και τα κεντούσαν άντρες, οι Τερζήδες (τερζής ή τερζίς)

Ένας τέτοιος τερζής είναι και ο Νίκος Πλακίδας που ράβει και κεντάει με μεράκι, φορεσιές από όλη την Ελλάδα.

Η διαδικασία ένταξης στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, μετά την αποδοχή της εισήγησης της Επιστημονικής Επιτροπής για την εγγραφή των δέκα νέων στοιχείων στο Εθνικό Ευρετήριο, δήλωσε:

«Το ΥΠΠΟ εφαρμόζοντας από το 2006, τη Σύμβαση της UNESCO 2003 , για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προσθέτει σήμερα δέκα νέες εγγραφές στον, ήδη, πλούσιο κατάλογο του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επιβεβαιώνοντας τον πλούτο, την πολυμορφία, τις πολλαπλές επιρροές και την ενσωμάτωση στέρεων παραδόσεων, για τις οποίες είναι περήφανες οι τοπικές κοινωνίες. Ο λαϊκός πολιτισμός μας, οι τελετές, οι γιορτές, οι παραδοσιακές τέχνες, μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, παραδίδοντας στους νεότερους ένα βαθύ πολιτιστικό απόθεμα, που το διαμόρφωσαν ο μόχθος των ανθρώπων, η συνύπαρξη, η αλληλεγγύη η ανάγκη της ταυτότητας. Ένας πλούτος, διαφορετικός από περιοχή σε περιοχή, αποτέλεσμα συλλογικής δραστηριότητας, του μέτρου και της αισθητικής, που φτάνει ζωντανός στις μέρες μας, από τα βάθη του χρόνου και οφείλουμε να τον αναδείξουμε, πιστοί στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Ευχαριστώ την αρμόδια Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου, καθώς και την Εθνική Επιστημοική Επιτροπή για την αφοσίωσή τους στην διάσωση και ανάδειξη του άυλου πολιτιστικού μας αποθέματος, με την Εφαρμογή της Σύμβασης της UNESCO».

Η Ελλάδα ως κράτος-μέλος εμπλουτίζει συστηματικά το Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εφαρμόζοντας τη διαδικασία εμπλουτισμού του Ευρετηρίου, το οποίο και αποτελεί σημαντική προτεραιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού. Ο λόγος δίνεται στις ίδιες τις κοινότητες, φορέων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, προκειμένου να τεκμηριώσουν και να αναδείξουν τα στοιχεία που οι ίδιες θεωρούν μέρος της συλλογικής τους ταυτότητας. Επιπλέον, η διαδικασία εγγραφής στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς παρέχει ένα πλαίσιο συνεργασίας των κοινοτήτων με την διοίκηση και την επιστημονική κοινότητα, για την εκπόνηση σχεδίων και την εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στη διαφύλαξη των στοιχείων και τη μετάδοσή τους στις νεότερες γενιές.

Τα δέκα νέα στοιχεία μελετήθηκαν συστηματικά από τη Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) και τις ίδιες τις κοινότητες φορέων. Η Εθνική Επιστημονική Επιτροπή γνωμοδότησε επί των προτάσεων, στην συνεδρίαση της 7ης Απριλίου 2023. Η εισήγησή τους έγινε αποδεκτή, στο σύνολό της, από την Υπουργό Πολιτισμού.

Τα στοιχεία που εγγράφονται στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι τα εξής:

1. Συρτός Κρήτης, χορός

2. Καρναβάλι Μεσότοπου Λέσβου

3. Ο Μαλεβιζιώτης, χορός της Κρήτης.

4. Το Μοιρολόι της Παναγίας, στην Κοπάνη Δωδώνης

5. Μπαμπούγερα, στην Καλή Βρύση Δράμας

6. Μπαντίδοι και Γαϊτανάκι Άρτας (παραδοσιακά δρώμενα Αποκριών)

7. Η τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα, στην Κατοχή Αιτωλοακαρνανίας.

8. Το πανηγύρι του Αγίου Πέτρου στα Σπάτα

9. «Μπέης» Πρωτοκκλησίου

10. Κάλαντα Κρυόνερου Ανατολικής Θράκης, στο Καλαμπάκι Δράμας

Διαβάστε περισσότερα: