Τέχνες

ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ

 

Τα οικόσιτα γουρούνια που έχουν και εκτρέφουν οι Καλυβιώτες για τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, τα σφάζουν την άλλη μέρα των Χριστουγέννων δηλαδή στις 26 του Δεκέμβρη.

-Το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων, την παραμονή της πρωτοχρονιάς, με το καθιερωμένο πλέον τριγωνάκι και το πρωί του Σαββάτου των Βαΐων με στεφάνια, όπου κρέμονται κουδούνια (τους «κύπρους»), τα παιδιά λένε τα κάλαντα. Οι νοικοκυραίοι τους δίνουν χρήματα. Παλιότερα τα φίλευαν καρύδες, σταφίδες και άλλα καλούδια.

- Το πρωί της Πρωτοχρονιάς καλούν οι χωριανοί νέο παιδί από την γειτονιά ή από τις οικογένειες των συγγενών στο σπίτι για να τσουγκρίσει τη φωτιά στο τζάκι για να πάει καλά η χρονιά δηλαδή να έχει το σπίτι καλή σοδειά, να παντρευτούν τα ανύπαντρα παιδιά κλπ.

- Στις 6 του Γενάρη, μετά την θεία λειτουργία των Φώτων παίρνουν κύπελλα με αγιασμό και με ένα κλωνάρι βασιλικού ραντίζουν όλα τα ακίνητα και τα κινητά υπάρχοντα, για να αγιάσουν. Τα χωράφια που ραντίζονται με το αγιασμό θεωρείται πως θα έχουν καλή σοδειά. Ο αγιασμός φυλάγεται στο εικονοστάσι του σπιτιού μέχρι την επόμενη χρονιά.

-Την Κυριακή των Βαΐων οι νιόπαντρες προσφέρουν στον ναό κανίσκια με βάγια που μοιράζει ο ιερέας του χωριού στους εκκλησιαζόμενους. Ο κλώνος των Βαΐων φυλάγεται στο εικονοστάσι του σπιτιού.

-Τη Μεγάλη Παρασκευή τα παιδιά του χωριού πήγαιναν κατά ομάδες και χτυπούσαν την καμπάνα του Αι Νικόλα.

-Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ περιφέρεται ο στολισμένος επιτάφιος αρχικά γύρω από το ναό και στη συνέχεια, λαός και κλήρος συνοδεύουν τον επιτάφιο στο κοιμητήριο. Παλαιότερα και συγκεκριμένα μέχρι το 1984 διαβάζονταν η «Μάνα», το βιβλίο του ναού όπου περιέχονται τα ονόματα των νεκρών κάθε οικογένειας.

-Στη λειτουργία της Ανάστασης, όταν ακούγεται το «Χριστός Ανέστη» οι νέοι του χωριού ρίχνουν αυτοσχέδια χαλκούνια, τρίγωνα και βαρελότα. Τα χαλκούνια ήταν προεπαναστατικό έθιμο των χριστιανών το οποίο τους έδινε μια καλή ευκαιρία χρησιμοποίησης της δυναμίτιδας έτσι ώστε να είναι έτοιμοι για την μεγάλη στιγμή της επανάστασης. -Την Λαμπρή ψήνουμε αρνί στη σούβλα. Οι οικογένειες που είναι λυπημένες από το θάνατο συγγενή δεν ψήνουν.

- Το Πάσχα τσουγκρίζουμε τα κόκκινα αυγά που τα βάφουν οι νοικοκυρές την Μεγάλη Πέμπτη. Τους επισκέπτες τους φιλεύουν κουλούρι και κόκκινο αυγό. Οι οικογένειες που είναι λυπημένες δεν βάφουν αυγά και δεν φτιάχνουν κουλούρια. -Οι ανύπαντρες κοπέλες σε κάθε γάμο που γίνεται στο χωριό παίρνουν κρυφά κουφέτα από τον δίσκο με τα στέφανα ή από αυτά που προσφέρονται και τα βάζουν στο μαξιλάρι τους για να δουν τη νύχτα στα όνειρά τους τον άντρα που θα παντρευτούν. -Οι νοικοκυρές δεν δανείζουν τη νύχτα προζύμι γιατί θεωρούν πως θα βγει η δροσιά από το σπίτι. -Τις Κυριακές και ιδιαίτερα μέχρι το τέλος της Θείας Λειτουργίας δεν εργάζονται. -Το’ χουν σε κακό να καθρεφτίζονται την νύχτα.

- Όταν ο Γκιώνης λαλήσει την νύχτα θεωρείται προμήνυμα θανάτου και ότι σε κάποιο κοντινό σπίτι της γειτονιάς θα έλθει θανατικό.

- Όταν πιάνει τους κατοίκους λόξιγκας θεωρείται ότι τους μελετά κάποιο προσφιλές άτομο και μόλις το μελετήσουν ο λόξιγκας σταματά με μιας.

-Την νύχτα είναι κακό να καθρεφτίζεται κανείς.

- Στη σφαγή κάθε οικογενειακού ζώου εξετάζεται η πλάτη του σφαγμένου ζώου για να δουν τα μελλούμενα του σπιτιού και ιδιαίτερα μήπως ο Χάρος έλθει στο σπιτικό.

- Για να σταματήσει το χαλάζι που κάνει καταστροφές στις καλλιέργειες γυρίζουν ανάποδα μία πυροστιά ή μπήγουν στο χώμα ένα μαχαίρι.

- Στα θεμέλια του σπιτιού την ώρα του αγιασμού σφάζεται ένας κόκορας με λειρί ή ένα αρνί.

- Τα προζύμια στο σπίτι του γαμπρού τα κάνουν την Τρίτη της εβδομάδας του γάμου ενώ τα προζύμια στο σπίτι της νύφης τα κάνουν την Τετάρτη της εβδομάδας του γάμου.

- Οι νιόπαντροι που δεν σαράντισαν δεν συνηθίζεται να παρακολουθούν τελετή μυστηρίου του γάμου.

- Η νύφη όταν πηγαίνει στο σπίτι του γαμπρού μετά το μυστήριο του γάμου πατά στην πόρτα του σπιτιού ένα ρόδι. Το ρόδι θεωρείται ότι φέρνει τύχη. Παλιότερα πατούσε ένα τσεκούρι μπαίνοντας στο σπίτι για να έχει την δύναμή του.

- Όταν πεθαίνει κάποιος συγγενής οι άντρες από το σόι συνηθίζεται να μην ξυρίζονται μέχρι τις σαράντα μέρες και οι γυναίκες φορούν για ένα ή τρία χρόνια μαύρα ρούχα.

- Όταν «φεύγει» ο νεκρός του σπιτιού σπάνε ένα πιάτο για να μην ξανασυμβεί στο σπίτι άλλο κακό.

- Για μια βδομάδα μετά την κηδεία οι συγγενείς της οικογένειας του νεκρού πηγαίνουν κατά οικογένεια παρηγοριά όπου στρώνεται τραπέζι. 

- Στις Απόκριες οι μεταμφιεσμένοι σαν μπούλες γυρνούν από σπίτι σε σπίτι και οι νοικοκυραίοι τους φιλεύουν.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΠΑΙΖΕΙ

Το παιγνίδι της «Γουρούνας», ένα παιγνίδι που έσβησε. Μέχρι τη δεκαετία του’50 τα παιδιά του χωριού έπαιζαν το παιγνίδι της «γουρούνας». Το παιγνίδι αυτό έμοιαζε με το αρχαίο παιγνίδι «κερητίζειν» που μπορεί να θεωρηθεί ως πρόδρομος του σημερινού παιγνιδιού χόκεϋ. Χρειάζονταν για το παιγνίδι η «φούσκα» δηλαδή η κύστη του σφαγμένου γουρουνιού. Την γέμιζαν με κουρέλια οπότε η φούσκα έπαιρνε το σχήμα μπάλας. Έκαναν μία τρύπα στο κέντρο του χώρου του γηπέδου όπου θα έπαιζαν. Εφοδιάζονταν με ξύλινα ματσούκια από ζουργανιές που είχαν στις άκρες ζώγκους έτσι ώστε να χτυπιέται με ευκολία η φούσκα που επιδίωκαν οι παίχτες παίζοντας ατομικά να την προωθήσουν μέσα στην τρύπα. Αλλά παιγνίδια που έπαιζαν τα παιδιά του χωριού για πολλά από τα μεταπολεμικά χρόνια ήταν τα ακόλουθα: το «κρυφτοπίκινο», ή «κρυφτό» «κλέφτες και αστυνόμοι», «τάμπα», «λέγκα» ενώ τις γιορτές των Χριστουγέννων σε γειτονιές του χωριού παίζονταν με κέρματα το «τσιφτινάκι».